โรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุ (ARMD) คืออะไร

โรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุหรือที่เรียกว่าโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม หรือโรคเอเอ็มดีหรือโรคเออาร์เอ็มดี คือการเสื่อมสภาพของจุดภาพชัดซึ่งเป็นบริเวณจุดศูนย์กลางเล็ก ๆ ของจอตาของดวงตาที่ควบคุม ระดับสายตาที่ดีที่สุดที่จะเป็นไปได้.

สุขภาพของจุดภาพชัดเป็นตัวกำหนดความสามารถของเราในการอ่าน จดจำใบหน้า ขับรถ ดูโทรทัศน์ ใช้คอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์ และทำงานอื่น ๆ ที่ต้องใช้สายตาเพื่อให้เราเห็นรายละเอียดอย่างชัดเจน

การวิเคราะห์อภิมานของการศึกษาประชากรเกี่ยวกับความชุกของโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุซึ่งตีพิมพ์ใน วารสารทางการแพทย์ The Lancet พบว่าร้อยละ 8.7 ของประชากรทั่วโลกมีโรคเอเอ็มดี และคาดว่าจำนวนผู้ป่วยโรคนี้ในปี 2563 อยู่ที่ประมาณ 196 ล้านคน เพิ่มขึ้นเป็น 288 ล้านคนในปี 2583

นักวิจัยยังได้คาดการณ์อีกว่า ประมาณร้อยละ 5 ของการตาบอดทั่วโลกเกิดจากโรคเอเอ็มดี

จุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในรูปแบบเปียกและแห้ง

จุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมถูกจัดประเภทว่าเป็นโรคเอเอ็มดีแบบแห้ง หรือโรคเอเอ็มดีแบบเปียก

รูปแบบแห้งพบเห็นได้มากกว่าแบบเปียก โดยผู้ป่วยโรคเอเอ็มดีประมาณ 85 ถึง 90 เปอร์เซ็นต์จะได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคเอเอ็มดีแบบแห้ง โรคเอเอ็มดีแบบเปียกมักไม่ค่อยเป็นสาเหตุของการสูญเสียการมองเห็นที่รุนแรงมากขึ้น

นี่คือรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับโรคเอเอ็มดี ทั้งสองรูปแบบ:

โรคเอเอ็มดีแบบแห้ง

จุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมแบบแห้งคือระยะเริ่มต้นของโรค ดูเหมือนว่าจะเกิดจากอายุที่เพิ่มขึ้นและเนื้อเยื่อจอประสาทตาบางลง การสะสมของเม็ดสีในจอตา หรือเกิดจากทั้งสองกระบวนการรวมกัน

โรคเอเอ็มดีแบบแห้งได้รับการวินิจฉัยเมื่อจุดสีเหลืองที่เรียกว่า drusen เริ่มสะสมในและบริเวณรอบ ๆ จอประสาทตา เชื่อกันว่าจุดเหล่านี้เป็นคราบหรือเศษเล็กเศษน้อยจากเนื้อเยื่อที่เสื่อมสภาพ

การสูญเสียการมองเห็นตรงกลางทีละน้อยอาจเกิดขึ้นพร้อมกับอาการจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมแบบแห้ง แต่โดยปกติแล้วความบกพร่องทางสายตาจะไม่รุนแรงเท่าที่เกิดจากโรคเอเอ็มดีแบบเปียก อย่างไรก็ตาม ความบกพร่องทางสายตาจากโรคเอเอ็มดีแบบแห้งยังสามารถดำเนินต่อไปได้เรื่อย ๆ ทุกปี ๆ ในที่สุดก็นำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นอย่างมีนัยสำคัญ

แม้ว่าจะยังไม่มีวิธีการรักษาทางการแพทย์ที่มีประสิทธิภาพสำหรับโรคเอเอ็มดีแบบแห้ง แต่การศึกษาทางโภชนาการแสดงให้เห็นว่า ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีวิตามินต้านอนุมูลอิสระลูทีนและซีแซนทีนอาจลดความเสี่ยงที่โรคเอเอ็มดีแบบแห้งจะลุกลามไปสู่ระยะเปียกที่รุนแรงขึ้น

ปัจจุบันวิธีที่ดีที่สุดในการปกป้องดวงตาของคุณจากการเกิดภาวะจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในระยะเริ่มต้น (แบบแห้ง) คือการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกาย และสวมใส่แว่นกันแดด ที่ปกป้องดวงตาของคุณจาก UV ในแสงแดดที่เป็นอันตราย และ การแผ่รังสีที่มองเห็นได้พลังงานสูง (HEV).

โรคเอเอ็มดีแบบเปียก

ในภาวะจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม มีเส้นเลือดผิดปกติโตขึ้นที่ใต้จอตาทำให้เลือดและของเหลวรั่วออกมา การรั่วไหลนี้ทำให้เกิดความเสียหายอย่างถาวรต่อเซลล์จอตาที่ไวต่อแสง (เซลล์รับแสง) ในจอประสาทตาและทำให้เกิดจุดบอดส่วนกลาง (scotoma) ในลานสายตาของผู้ได้รับผลกระทบ

Choroidal neovasclarization (CNV) เป็นกระบวนการที่ทำให้เกิดโรคเอเอ็มดีแบบเปียกและการโตของหลอดเลือดที่ผิดปกติ ซึ่งเป็นวิธีการผิด ๆ ของร่างกายที่จะพยายามสร้างเครือข่ายหลอดเลือดใหม่ให้ส่งสารอาหารและออกซิเจนไปยังจอของดวงตามากขึ้น แต่กระบวนการนี้จะสร้างรอยแผลเป็นซึ่งนำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นส่วนกลางที่รุนแรงในบางครั้ง

อาการและอาการแสดงของโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุ

โรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุมักทำให้สูญเสียการมองเห็นอย่างช้า ๆ และไม่เจ็บปวด อย่างไรก็ตามในบางกรณีการสูญเสียการมองเห็นอาจเกิดขึ้นอย่างกะทันหันซึ่งมักไม่ค่อยพบ สัญญาณเริ่มต้นของการสูญเสียการมองเห็นจากโรคเอเอ็มดี ได้แก่ บริเวณที่เป็นเงาในการมองเห็นตรงกลางของคุณ หรือจุดที่พร่ามัวหรือบิดเบี้ยวผิดปกติ ซึ่งส่งผลกระทบเฉพาะส่วนที่เป็นศูนย์กลางของขอบเขตการมองเห็นของคุณ

การดูแผนภูมิเส้นสีดำที่จัดเรียงในรูปแบบกราฟ (Amsler grid) เป็นวิธีหนึ่งที่จะบอกได้ว่าคุณกำลังมีปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็นเหล่านี้หรือไม่ ดูว่าเส้นกราฟ Amsler ทำงานอย่างไร โดยการทดสอบจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม

บุคลากรวิชาชีพด้านการดูแลสุขภาพตามักตรวจพบสัญญาณของจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในระยะเริ่มต้นก่อนที่จะมีอาการ โดยปกติจะทำได้โดยการตรวจจอตา เมื่อสงสัยว่าเกิดอาการจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมอาจทำการทดสอบสั้น ๆ โดยใช้เส้น Amsler ที่วัดการมองเห็นตรงกลางของคุณ

หากผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพตาของคุณตรวจพบข้อบกพร่องบางอย่างในการมองเห็นตรงกลางของคุณ เช่น ความผิดเพี้ยนหรือความพร่ามัว ผู้เชี่ยวชาญอาจสั่งการทดสอบภาพพิเศษเพื่อตรวจดูหลอดเลือดของจอตาที่อยู่รอบ ๆ จุดภาพชัด

สาเหตุของจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมคืออะไร

แม้ว่าจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมจะเกี่ยวข้องกับความชรา แต่การวิจัยชี้ให้เห็นว่ามีองค์ประกอบทางพันธุกรรมมาเกี่ยวข้องกับโรคนี้ด้วย นักวิจัยได้ตั้งข้อสังเกตถึงความสัมพันธ์ที่แข็งแกร่งระหว่างพัฒนาการของโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุ และการมียีน H (CFH) ซึ่งเป็นปัจจัยเสริม การขาดยีนนี้มีความเกี่ยวพันกับผู้ป่วยโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมที่อาจตาบอดเกือบครึ่งจากผู้ป่วยทั้งหมด

นักวิจัยคนอื่น ๆ พบว่าสายพันธุ์ของยีนอื่นซึ่งเป็นปัจจัยเสริม B อาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคเอเอ็มดี

พบตัวแปรเฉพาะของยีนหนึ่งหรือทั้งสองตัวเหล่านี้ซึ่งมีบทบาทในการตอบสนองภูมิคุ้มกันของร่างกายพบได้ใน 74 เปอร์เซ็นต์ของผู้ป่วย โรคเอเอ็มดีที่เข้ารับการศึกษา ปัจจัยเสริมอื่น ๆ อาจเกี่ยวข้องกับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม

งานวิจัยอื่น ๆ แสดงให้เห็นว่าเซลล์ที่ขาดออกซิเจนในจอตาจะสร้างโปรตีนชนิดหนึ่งที่เรียกว่า vascular endothelial growth factor (VEGF) ซึ่งจะกระตุ้นการโตของหลอดเลือดใหม่ในจอตา

หน้าที่ปกติของ VEGF คือการสร้างหลอดเลือดใหม่ในระหว่างการพัฒนาของตัวอ่อน ภายหลังจากได้รับบาดเจ็บหรือเพื่อทำทางเบี่ยงหลอดเลือดที่อุดตัน แต่ VEGF ที่มากเกินไปในดวงตาทำให้เกิดการพัฒนาของหลอดเลือดซึ่งเป็นที่ไม่ต้องการในจอตา อันทำให้มีการฉีกขาดและมีเลือดออกได้ง่าย ซึ่งก่อให้เกิดความเสียหายต่อจุดภาพชัดและจอตาโดยรอบ

ใครบ้างที่เสี่ยงต่อโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุ

ความชราเป็นปัจจัยเสี่ยงหลักสำหรับโรคเอเอ็มดี แต่ละทศวรรษของชีวิตหลังอายุ 40 ปีจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคอย่างมาก นี่เป็นเหตุผลหนึ่งว่าทำไมการตรวจตาเป็นประจำหลังอายุ 40 จึงมีความสำคัญ

ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ของโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงวัย ได้แก่:

· กรรมพันธุ์ ตามที่ระบุไว้ข้างต้น การศึกษาล่าสุดพบว่ายีนที่แตกต่างกันมีอยู่ในคนส่วนใหญ่ที่เป็นโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม

· การสูบบุหรี่ การสูบบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของโรคเอเอ็มดี การวิจัยพบว่าในประชากรบางกลุ่มการสูบบุหรี่มีความเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคเอเอ็มดี โดยประมาณ 25 เปอร์เซ็นต์ทำให้สูญเสียการมองเห็นอย่างรุนแรง การศึกษาอื่นพบว่าผู้ที่อยู่ร่วมกับผู้สูบบุหรี่มีความเสี่ยงในการเป็นโรคเอเอ็มดีถึงสองเท่า

· ความอ้วน  นักวิจัยพบว่าคนที่เป็นโรคเอเอ็มดีแบบแห้งที่เป็นโรคอ้วนมีความเสี่ยงในการเป็นโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมที่เป็นมากซึ่งมากกว่าถึงสองเท่าเมื่อเทียบกับคนที่มีน้ำหนักตัวปกติ

· การไม่ออกกำลังกาย คนที่เป็นโรคเอเอ็มดีแบบแห้งซึ่งทำกิจกรรมที่ออกแรงอย่างหนักอย่างน้อยสัปดาห์ละสามครั้งจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคเอเอ็มดีที่เป็นมาก เมื่อเทียบกับคนที่มีโรคเอเอ็มดีแบบแห้งที่มักไม่ค่อยเคลื่อนไหวร่างกาย

· ความดันโลหิตสูง การศึกษาในยุโรปพบว่าความดันโลหิตสูงอาจเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม

นอกจากนี้ยาบางชนิด เช่น ยาต้านอาการทางจิตและยาที่ใช้ในการรักษาโรคมาลาเรีย (คลอโรควิน) อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเอเอ็มดี

วิธีการรักษาโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม

ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุ  

มีการรักษาเพื่อชะลอการลุกลามของโรคเอเอ็มดีแบบเปียก วิธีที่ได้รับความนิยมมากที่สุด ได้แก่ การฉีดยาที่เรียกว่า anti-VEGF agents เข้าที่ดวงตา สารเหล่านี้ช่วยลดการเจริญของเส้นเลือดใหม่และอาการบวมน้ำ (อาการบวม) ในจอตา

โภชนาการและจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม

การวิจัยที่กำลังดำเนินอยู่เพื่อศึกษาว่าการปรับเปลี่ยนอาหารสามารถลดความเสี่ยงที่จะเป็นโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อมในบุคคล และการสูญเสียการมองเห็นที่เกี่ยวข้องกับภาวะนี้ได้หรือไม่ และบางส่วนของการศึกษาเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงความเชื่อมโยงเชิงบวกระหว่างโภชนาการที่ดีและความเสี่ยงที่ลดลงของโรคเอเอ็มดี

ตัวอย่างเช่น งานวิจัยบางชิ้นแนะนำว่าอาหารที่มีปลาแซลมอนและอาหารที่มีกรดไขมันโอเมก้า 3 สูงอาจช่วยป้องกันโรคเอเอ็มดีหรือลดความเสี่ยงของการลุกลามของโรคได้

การศึกษาอื่น ๆ แสดงให้เห็นว่าอาหารเสริมที่มีลูทีนและซีแซนทีนช่วยเพิ่มความหนาแน่นของเม็ดสีในจอประสาทตา ที่เกี่ยวข้องกับการปกป้องดวงตาจากโรคเอเอ็มดี

การทดสอบและอุปกรณ์ช่วยในด้านการมองเห็นสำหรับโรคเอเอ็มดี

หากคุณมีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นโรคเอเอ็มดี หรือได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคนี้ ผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพดวงตาอาจขอให้คุณทดสอบการมองเห็นของคุณเป็นประจำด้วยโดยใช้ตาราง Amsler (อธิบายไว้ข้างต้น)

การดูตาราง Amsler แยกกันโดยใช้ดวงตาทีละข้างจะช่วยให้คุณทดสอบการสูญเสียการมองเห็นได้ ตาราง Amsler เป็นการทดสอบที่มีความไวมากและอาจเปิดเผยปัญหาการมองเห็นตรงกลางก่อนที่ผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพตาของคุณจะตรวจพบความเสียหายที่เกี่ยวข้องกับโรคเอเอ็มดีที่เกิดกับจุดชัดภาพใน การตรวจสายตาตามปกติ.

สำหรับผู้ที่สูญเสียการมองเห็นจากโรคจุดภาพชัดที่จอตาเสื่อม อาจมีอุปกรณ์สำหรับสายตาเลือนรางหลายชนิดเพื่อช่วยในการเคลื่อนไหวและการมองเห็นเฉพาะจุด

หน้าที่ตีพิมพ์ใน วันจันทร์ที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2564