ขี้ตา: สาเหตุและการรักษา

"ขี้ตา"เป็นส่วนผสมของเมือก ไขมัน เซลล์ผิวหนังและเศษซากต่าง ๆ ที่สะสมอยู่ที่มุมตาขณะที่ท่านหลับ อาจเป็นได้ทั้งแฉะเหนียว หรือแห้งกรัง ขึ้นกับว่าของเหลวในขี้ตาได้ระเหยไปมากเท่าไรแล้ว

ขี้ตามีหน้าที่ช่วยปกป้อง กำจัดของเสียและเศษต่าง ๆ ที่อาจเป็นอันตรายจากฟิล์มน้ำตาและผิวส่วนหน้าของตาของท่าน

ตาของท่านผลิตเมือกตลอดวันแต่ฟิล์มน้ำตาบาง ๆ ที่อาบทั่วตาเมื่อท่านกระพริบตา จะไล่ขี้ตาออกไปก่อนที่มันจะแข็งอยู่ในตา

เมื่อท่านนอนหลับ – และไม่กระพริบตา – ขี้ตาจะสะสมและแข็งติดที่มุมตาและบางครั้งติดที่แนวขนตา และเป็นที่มาของคำว่า "ขี้ตา"

การมีขี้ตาอยู่บ้างตอนตื่นนอนเป็นเรื่องปกติ แต่ถ้ามีขี้ตามากเกินไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งเป็นสีเขียวหรือเหลืองและเกิดร่วมกับตามัว การไวต่อแสง หรือปวดตา อาจบ่งถึง การติดเชื้อที่ตาที่ร้ายแรง หรือโรคทางตา และควรได้รับการตรวจโดยผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลดวงตาทันที

ค้นหาผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลดวงตาหรือร้านแว่นและสายตาใกล้ท่าน: ถ้าท่านต้องการตรวจตาหรือพร้อมจะซื้อแว่นตาหรือคอนแทคเลนส์ จุดแสดงตำแหน่งของเราจะช่วยให้ท่านหาแหล่งที่เชื่อถือได้ที่อยู่ใกล้ท่าน

เมือกที่ตามาจากไหน

หลัก ๆ แล้วขี้ตาประกอบด้วยเมือกเหลวบาง ๆ ที่ผลิตจากเยื่อตา (เรียกว่าเมือก) และไมบัม – สารไขมันที่หลั่งจากต่อมไมโบเมี่ยนที่ช่วยหล่อลื่นตาของท่านตอนที่ไม่ได้กระพริบตา

หากไม่ถูกล้างออกไปด้วยน้ำตา เศษซากที่สะสมหรือ "ขี้ตา"ก็จะเกาะที่มุมด้านในของตารวมทั้งตามแนวขนตา

สาเหตุของขี้ตา

ขี้ตามักไม่ใช่สิ่งที่ต้องตระหนก แต่หากท่านสังเกตเห็นความแตกต่างของความสม่ำเสมอ สีและปริมาณของขี้ตา นั่นอาจบ่งบอกถึงการติดเชื้อหรือโรคทางตา

โรคทางตาที่พบบ่อยที่เกี่ยวข้องกับขี้ตาที่ผิดปกติมีหลายอย่างรวมทั้ง:

เยื่อตาอักเสบ ขี้ตาเป็นอาการที่พบบ่อยของ เยื่อตาอักเสบการอักเสบของเยื่อบาง ๆ ที่คลุม"ส่วนขาว"ของตา (ตาขาว)และผิวด้านในของเปลือกตา

นอกเหนือจากการคันตา เหมือนมีทรายอยู่ในตา ระคายเคืองตาและตาแดงแล้วภาวะเยื่อตาอักเสบมักเกิดร่วมกับเมือกสีขาว เหลืองหรือเขียวที่ตาซึ่งอาจก่อตัวเป็นสะเก็ดกึ่งแข็งที่แนวขนตาขณะท่านหลับ ในบางกรณี การมีสะเก็ดกึ่งแข็งที่เปลือกตาอาจเป็นมากจนทำให้ท่านลืมตาไม่ขึ้นชั่วคราว

เยื่อตาอักเสบมี สามชนิด:

เยื่อตาอักเสบจากไวรัส

 เยื่อตาอักเสบจากไวรัสติดต่อง่ายมากและเกิดจากไวรัสเช่นไวรัสหวัดหรือไวรัส herpes simplex ขี้ตาที่เป็นผลจากตาแดงจากไวรัสมักมีลักษณะใสและเหลวหรืออาจมีเมือกสีขาวหรือเหลืองอ่อน

เยื่อตาอักเสบจากแบคทีเรีย

เยื่อตาอักเสบจากแบคทีเรียเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียตามชื่อของมัน ซึ่งอาจมีผลกระทบต่อร้ายแรงต่อการมองเห็นได้หากไม่ได้รับการรักษาทันที ขี้ตาจากเยื่อตาอักเสบจากแบคทีเรียมักมีลักษณะหนากว่าและคล้ายหนองมากกว่าของตาแดงจากไวรัส และพบได้บ่อยว่ามีสีเหลือง เขียวหรือแม้แต่เทา บ่อยครั้งที่ขี้ตาเหนียว ๆ จะทำให้เปลือกตาของท่านรู้สึกเหมือนติดกันสนิทหลังตื่นนอนในตอนเช้า

เยื่อตาอักเสบจากภูมิแพ้

 เยื่อตาอักเสบจากภูมิแพ้ถูกกระตุ้นด้วยสารก่อภูมิแพ้ – เกสรดอกไม้ ขนสัตว์ ฝุ่นและสารก่อนการระคายเคืองที่พบบ่อยอื่น ๆ ที่ทำให้เกิด ภูมิแพ้ที่ตาอาจเกิดจากปฏิกิริยาภูมิแพ้ต่อมลพิษสารเคมี เครื่องสำอาง น้ำยาคอนแทคเลนส์และยาหยอดตาได้ด้วย ขี้ตาที่เป็นผลจากเยื่อตาอักเสบจากภูมิแพ้มักมีลักษณะเหลว เยื่อตาอักเสบจากภูมิแพ้ไม่เป็นโรคติดต่อและเกิดกับตาทั้งสองข้างเสมอ

การติดเชื้อที่ตาอย่างอื่น

นอกจากเยื่อตาอักเสบแล้ว ยังมีการติดเชื้อที่ตาอีกหลายอย่างที่ทำให้เกิดขี้ตาอย่างผิดปกติ ซึ่งรวมทั้ง:

• เริมที่ตา (การติดเชื้อไวรัสที่ตาที่เกิดซ้ำ ๆ)

• กระจกตาอักเสบจากรา (การอักเสบของกระจกตาที่พบได้น้อยแต่ร้ายแรง)

• กระจกตาอักเสบจากเชื้อ Acanthamoeba (การติดเชื้อปรสิตที่อาจทำให้ตาบอดได้ ซึ่งมักเกิดจากสุขอนามัยในการดูแลคอนแทคเลนส์ที่ไม่ดีหรือการว่ายน้ำขณะใส่คอนแทคเลนส์)

ขี้ตาจากการติดเชื้อที่ตามีได้หลากหลายมากอาจจะใสและเหลว หรือข้นเขียวและเหนียว ดังนั้นโปรดแน่ใจว่าท่านจะไปพบจักษุแพทย์ทันทีเพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่แม่นยำ

เปลือกตาอักเสบ

ความผิดปกติเรื้อรังของเปลือกตา เปลือกตาอักเสบ หมายถึงการอักเสบของรูขุมขนของขนตาหรือการผลิตไขมันจากต่อมไมโบเมี่ยนที่ขอบด้านในของเปลือกตาที่มากเกินไป

ภาวะต่อมไขมันที่เปลือกตาทำงานผิดปกติ

เรียกอีกอย่างว่า MGD การทำงานที่ผิดปกติของต่อมไขมันที่เปลือกตาเหล่านี้อาจทำให้มีขี้ตาฟูคล้ายฟอง สะเก็ดกึ่งแข็งที่เปลือกตาและหนองสีเหลืองหรือเขียวที่ตา ร่วมกับอาการอย่างอื่นที่เป็นการระคายเคืองและมักจะเจ็บ

ตากุ้งยิง

ตากุ้งยิง เป็น ต่อมไมโบเมี่ยนที่อุดตันที่ฐานของเปลือกตาที่มักเกิดจากรูขุมขนที่ขนตามีการติดเชื้อ มีลักษณะคล้ายสิวที่ขอบเปลือกตาและมักเกิดร่วมกับตาแดงได้บ่อย ๆ เปลือกตาบวม และแตะเจ็บง่ายที่บริเวณที่มีอาการ และอาจเกิดหนองสีเหลือง สะเก็ดกึ่งแข็งที่เปลือกตาและความไม่สบายตาขณะกระพริบตาด้วย

ดูส่วนที่เกี่ยวข้อง: วิธีกำจัดตากุ้งยิง

ตาแห้ง

การผลิตน้ำตาไม่เพียงพอหรือความผิดปกติของต่อมไมโบเมี่ยนสามารถนำไปสู กลุ่มอาการตาแห้ง – ภาวะที่มักเป็นเรื้อรังที่ผิวของตาไม่ได้รับการหล่อลื่นที่ดีพอทำให้ระคายเคืองและอักเสบ อาการของตาแห้งมีหลายอย่างรวมทั้งตาแดง มีเส้นเลือดปรากฎที่ตา ความรู้สึกแสบร้อน ตามัวและรู้สึกเหมือนมีอะไรอยู่"ใน"ตา (รู้สึกถึงสิ่งแปลกปลอม) บางครั้งตาแห้งอาจทำให้มีขี้ตาที่เหลวมากได้

คอนแทคเลนส์

หากท่านใส่คอนแทคเลนส์ ท่านอาจพบว่ามีขี้ตามากกว่าปกติ ซึ่งอาจเกิดจากสาเหตุมากมายรวมทั้งการติดเชื้อที่ตาที่เกี่ยวข้องกับคอนแทคเลนส์ ความไม่สบายตาจากคอนแทคเลนส์ทำให้ตาแห้งและระคายเคือง และการขยี้ตาบ่อยขึ้นเมื่อใส่คอนแทคเลนส์ ถ้าท่านพบว่ามีขี้ตามากขึ้นเมื่อใส่คอนแทคเลนส์ ให้ถอดคอนแทคเลนส์ออกแล้วไปพบจักษุแพทย์เพื่อหาสาเหตุว่าเกิดจากภาวะทางตาที่อาจร้ายแรงได้หรือไม่

การบาดเจ็บที่ตา

การมีสิ่งแปลกปลอมในตา (เช่นฝุ่น เศษ หรือสารเคมี)หรือ การบาดเจ็บที่ตา สามารถทำให้ตาของท่านขับขี้ตาเหลว ๆ ออกมาซึ่งเป็นการตอบสนองเพื่อปกป้องตามธรรมชาติ หากมีหนองที่ตาหรือ เลือดในตา (เลือดออกใต้เยื่อตา) เกิดขึ้นหลังมีการบาดเจ็บที่ตา โปรดไปพบผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลดวงตาเพื่อรับการรักษาทันที การบาดเจ็บที่ตาทุกชนิดควรได้รับการพิจารณาว่าเป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์

แผลที่กระจกตา

แผลที่กระจกตาเป็นการติดเชื้อที่คล้ายมีหนองที่กระจกตาที่มีผลกระทบต่อร้ายแรงต่อการมองเห็น มักเกิดจากการบาดเจ็บของตาหรือการติดเชื้อที่ตาที่ไม่ได้รับการรักษา หากไม่ได้รับการรักษาทันที แผลที่กระจกตาอาจนำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวรได้ อาการปวดตา ตาแดง เปลือกตาบวมและมีขี้ตาหนา ๆ เป็นลักษณะของแผลที่กระจกตา หนองที่ตาอาจรุนแรงจนทำให้กระจกตาขุ่นและการมองเห็นลดลงได้

ถุงน้ำตาอักเสบ

เมื่อท่อน้ำตาถูกอุดกั้น ถุงน้ำตาในระบบระบายน้ำตาที่นำไปสู่จมูกอาจมีการอักเสบและติดเชื้อ ทำให้เกิดตุ่มบวมแตะเจ็บง่ายปรากฎขึ้นใต้เปลือกตาด้านใน อาการที่พบบ่อยของถุงน้ำตาอักเสบนอกเหนือไปจากการปวดและตาแดงคือตาแฉะ ตามีขี้ตาและตามัว

การรักษาขี้ตา

ขี้ตาจำนวนน้อย ๆ ไม่มีอันตรายแต่หากท่านสังเกตเห็นว่ามีการเปลี่ยนแปลงของสี ความถี่ ความสม่ำเสมอและปริมาณของขี้ตา โปรดปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลดวงตา

หากการติดเชื้อที่ตาเป็นสาเหตุของเมือกที่ตา แพทย์ที่ให้การดูแลดวงตาอาจสั่งจ่ายยาหยอดตาหรือยาขี้ผึ้งปฏิชีวนะหรือต้านไวรัส หากภูมิแพ้ที่ตาเป็นสาเหตุให้ท่านตาแฉะและระคายเคือง ยาหยอดตาต้านฮิสตามีนและยาหยอดตาที่ลดการคั่งของของเหลวที่ไม่ต้องใช้ใบสั่งแพทย์อาจช่วยบรรเทาอาการได้

การประคบอุ่นบนดวงตาก็อาจช่วยบรรเทาอาการของการคันตาและความไม่สบายตาทั่วไปและช่วยกำจัดขี้ตาได้

หากเปลือกตาของท่านยึดติดกัน ทางที่ดีที่สุดที่จะ"แยก"เปลือกตาออกจากกันคือใช้ผ้าจุ่มในน้ำร้อนแล้ววางบนตาประมาณสองสามนาที ก่อนที่จะเช็ดขี้ตาออกเบา ๆ

รายการตรวจสอบที่บ้าน

• ทำตามเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยง่าย ๆ เหล่านี้เพื่อเลี่ยงหรือจัดการขี้ตา:

• อย่าสัมผัสตาของท่านเพื่อเลี่ยงการเกิดหรือการกระจายของการติดเชื้อที่ตา

• ล้างมือบ่อย ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อท่านมีภาวะเยื่อตาอักเสบที่ติดต่อได้

• หากท่านมีขี้ตาเมื่อใส่คอนแทคเลนส์ ให้ถอดคอนแทคเลนส์ออกแล้วไปพบผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลดวงตา บางครั้งการเปลี่ยนไปใช้ คอนแทคเลนส์แบบใช้แล้วทิ้งรายวัน ก็สามารถลดความเสี่ยงของการเกิดขี้ตาที่เกี่ยวเนื่องจากคอนแทคเลนส์ได้

• หากท่านมีการติดเชื้อที่ตา ให้ทิ้งเครื่องสำอางที่อาจปนเปื้อน เช่น มาสคาร่าและอายไลเนอร์ไป

• หากภูมิแพ้เป็นสาเหตุของอาการตาแฉะของท่าน โปรดตรวจสอบสิ่งแวดล้อมของท่านแล้วลองกำจัดหรือลดการสัมผัสกับสารที่ระคายเคืองให้เหลือน้อยที่สุด หากท่านไวต่อยาหยอดตา ลองใช้ยาหยอดตาที่ไม่มีสารกันเสีย

หน้าที่ตีพิมพ์ใน วันจันทร์ที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2564