Ekrana fazla uzun süre maruz kalmak çocuklar için kötü mü?

Oğlunuza iyi geceler demek için odasına gittiğinizde yatakta hala "Fortnite" oynadığını görebilirsiniz.

Ya da kızınız ders çalışmak yerine mesaj atmakla meşgul olabilir.

Çocuklar ve telefonları günümüzde ayrılamaz birer ikili ve avuç içi cihazlarında okuma ve oyun oynama görme yetilerine zarar verebilir.

Ekrana maruz kalma süresini kısaltmak için bazı ebeveynler yemek masasında telefonu yasaklıyor. Bu hem yetişkinler hem de çocuklar için geçerli. Bazı evlerde oyun oynamaya veya mesajlaşmaya yatmadan iki saat önce son verilmesi gibi bazı kurallar var.

Bazı anneler ve babalar, ekrana maruz kalma süresini sınırlandırmak için çocuklarının günlük cihaz kullanım süreleri için sınırlar belirliyor. Örneğin, toplam iki saatlik ekrana maruz kalma süresine ulaşıldığında artık mesajlaşma, oyun oynama veya YouTube izlemek yasaklanıyor.

"Ekrana maruz kalma süresinin" tanımı

"Ekrana maruz kalma süresi", bir kişinin bilgisayarların, tabletlerin (örneğin iPad'ler) ve akıllı telefonların dijital ekranlarına bakarak geçirdiği süreyi ifade eder.

The Vision Council'e göre, Amerikalı ebeveynlerin yüzde 72'si çocuklarının rutin olarak günde iki saatten fazla ekran başında vakit geçirdiğini bildiriyor. Ve büyük olasılıkla çoğu çocuk ebeveynlerinin düşündüğünden çok daha fazla zamanı ekrana bakarak geçiriyor.

Çocuklar büyüdükçe, ekrana maruz kalma süreleri de onlarla birlikte büyüme eğiliminde. Ve bugünlerde çok küçük çocuklar bile her gün ekranlara bakarak önemli miktarda zaman geçiriyor. Common Sense Media'ya göre, ABD'deki küçük çocuklar her gün aşağıdaki kadar süreyi dijital cihazları kullanmaya harcıyor:

• 2 yaşın altındaki çocuklar: günde 42 dakika

• 2-4 yaş arası çocuklar: günde 2,5 saat

• 5-8 yaş arası çocuklar: günde yaklaşık 3 saat

Fazla ekrana maruz kalma süresi çocuklar için neden sorun olabilir?

The Vision Council, ebeveynlerin yüzde 30'unun çocuklarının günde iki saatten fazla ekrana maruz kaldıktan sonra aşağıdaki semptomlardan en az birini yaşadığını bildirdiğini söylüyor:

• Baş ağrısı

• Boyun ve omuz ağrısı

• Göz yorgunluğu, kuru veya tahriş olmuş gözler

• Dikkat süresinde azalma

• Kötü davranışlar

• Sinirlilik

Bu semptomlardan herhangi biri potansiyel olarak akademik performansı ve sosyal etkileşimleri etkileyebilir.

Hızlı artan miyopluk veya uzağı görememe vakalarının hızla artması, dünya çapında elektronik cihazların artan kullanımı ve bunlara maruz kalma ile ilişkilendirilmiştir. Örneğin Singapur'da İlkokul 6'daki öğrencilerin yüzde 65'i miyoptur. Miyopluk oranlarının geleneksel olarak daha düşük olduğu Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da, 1970'lerde yüzde 25 olan genç yetişkinlerin yaklaşık yarısı miyopluk sorunu çekmektedir.

Mavi ışık sizin için neden kötü olabilir

Bilgisayarların ve taşınabilir dijital cihazların LED ekranları, geniş bir görünür ışık yelpazesi yayar. Bu ışık ışınlarının çoğu zararsızdır, ancak bu ekranlar tarafından yayılan ışığın bir kısmı "mavi ışık."

adı verilen nispeten yüksek enerjili görünür ışıktır. Mavi ışık, diğer görünür ışık ışınlarından daha kısa dalga boylarına ve daha yüksek enerjiye sahiptir. Laboratuvar araştırması, belirli mavi ışık bantlarının zaman içinde gözün ışığa duyarlı retinası için zararlı olabileceğini gösteriyor.

Mavi ışık ayrıca vücudumuzun sirkadiyen ritmini düzenlemede de önemli bir rol oynuyor. Bu, temel olarak beynimizin içinde çalışan ve 24 saatlik bir süre boyunca düzenli aralıklarla uyanıklık ile uykululuk arasında geçiş yapan vücut saatimizdir. Buna uyku/uyanma döngümüz adı da verilir.

Günün yanlış saatinde mavi ışığa çok fazla maruz kalmak kişinin normal uyku/uyanma döngüsünü bozabilir ve bu da ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Çocuklar için fazla ekrana maruz kalma süresinin riskleri

Çocuklar için ekrana maruz kalma süresinin çok fazla olmasının risklerinden bahsederken, temel olarak çok fazla mavi ışığın potansiyel zararlı etkilerinden bahsediyoruz.

Dijital cihazların ekranlarına bakmanın çocukların yaşamları boyunca maruz kaldıkları mavi ışığa maruz kalma miktarını artırdığı doğru olsa da, güneşin bilgisayarlardan, e-tabletlerden ve akıllı telefonlardan çok daha zararlı mavi ışık yaydığını belirtmek önemlidir. Dolayısıyla, dijital cihazlar kaynaklı mavi ışık maruziyeti, bir kişinin güneş ışığından aldığından çok daha fazla miktarda ek mavi ışığa maruz kalma durumudur.

Dikkate alınması gereken ikinci önemli faktör ise, maruz kalmanın zamanlamasıdır . Güneş kaynaklı mavi ışığa maruz kalma yalnızca güneşin doğuşundan gün batımına kadar gerçekleşir. Ancak, ekrana maruz kalma neticesinde ortaya çıkan mavi ışığa maruz kalma, gece de dahil olmak üzere günün herhangi bir saatinde gerçekleşebilir.

Çocuklar için çok fazla ekrana maruz kalma süresinden kaynaklanan olası riskler, acil veya uzun vadeli olarak kategorize edilebilir.

Acil riskler

Çok fazla ekrana maruz kalmadan kaynaklanan ani riskler, genellikle tekrarlanan mavi ışığa maruz kaldıktan nispeten kısa süre sonra ortaya çıkar. Bu risklerin çoğu, gece geç saatlere kadar dijital ekranlara bakmanın neden olduğu sirkadiyen ritmin bozulmasıyla ilişkilidir, bu da normal bir zamanda uykuya dalmayı çok daha zor hale getirebilir.

Uyku bozukluğu özellikle çocuklar için sorun olabilir ve bu nedenle gündüz uyuşukluğa ve okulda düşük performansa yol açabilir. Uyku/uyanma döngüsünün bozulması da sonunda kilo alımına ve obeziteyle ilişkili sağlık sorunlarına yol açabilir.

Araştırmalar, 24 saatlik uyku ve aktivite döngülerini bozan kişilerin aynı zamanda duygudurum bozuklukları, daha düşük mutluluk seviyeleri ve daha fazla yalnızlık duygularına sahip olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermiştir.

Ayrıca, 2.500'den fazla Los Angeles’lı normal lise öğrencisinin katıldığı iki yıllık ilgi çekici bir çalışmada, çalışma sırasında daha fazla dijital cihaz kullanımı ve ekrana maruz kalma süresi bildiren gençlerin çalışma süresinin sonunda DEHB semptomları geliştirme olasılığının yaklaşık yüzde 10 daha fazla olduğu saptanmıştır. (Ancak araştırmacılar, bunun doğrudan bir neden-sonuç ilişkisini kanıtlamadığını ve ekrana maruz kalma süresi ile DEHB semptomları arasındaki ilişkiyi tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu belirtmiştir.)

Uzun vadeli riskler

Dijital ekranlardan gelen mavi ışığı filtreleyen gözlük takmak, çocuğunuzun daha sonraki yaşamında göz problemleri riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Basit gerçek şu ki, dijital cihazların sık kullanımından kaynaklı mavi ışığa maruz kalma artışının uzun vadeli riskleri henüz bilinmemektedir. Bunun nedeni, önceki hiçbir neslin çocukluktan itibaren benzer seviyelerde dijital cihaz kaynaklı mavi ışığa maruz kalmamış olmasıdır.

Çocuklar için uzun ekrana maruz kalma süresinin uzun vadeli etkilerinin daha iyi anlaşılması muhtemelen birkaç on yıl alacaktır. Ancak, halihazırda erken yaşlardan başlayarak mavi ışığa maruz kalmayı sınırlamanın akıllıca olabileceğini öne süren bazı araştırmalar bulunmaktadır.

Örneğin, Japonya ve İsviçre'deki araştırmacılar, katarakt cerrahisi sonrasında mavi ışığa maruz kalan yaşlanan gözlerin retinalarına ne olduğunu araştırdılar. Çalışmada, 79 adet göze gelen mavi ışığı engellemeyen şeffaf bir göz içi lens (GİL) ve 52 adet de göze gelen mavi ışığı engelleyen sarı bir GİL takıldı. (Katarakt ameliyatından önce, tüm gözlerin retinası mavi ışıktan katarakt.)

nedeniyle bulutlu hale gelmiş gözün doğal merceği tarafından korunuyordu. Katarakt ameliyatından iki yıl sonra, mavi ışığı bloke eden sarı GİL takılan gözlerin hiçbirinde yeni veya kötüleşen makula dejenerasyonu (AMD) görülmedi. Bununla birlikte, mavi ışığı engellemeyen şeffaf GİL takılan gözlerin yüzde 15'i yeni veya kötüleşen AMD belirtileri gösterdi.

Bu çalışmanın sonuçları, yaşlanan gözlerin retinalarının mavi ışığa maruz kalmanın neden olduğu oksidatif hasara daha duyarlı olduğunu göstermektedir. Bu doğruysa, gözün yaşam boyunca maruz kaldığı mavi ışığa maruz kalma miktarını sınırlayarak retinanın erkenden yaşlanmasını sınırlandırmak için bazı adımlar atmak akıllıca olabilir.

En büyük fayda, bu koruyucu önlemler çocuklukta alındığında elde edilebilir; zira bu, göz ortamının (özellikle merceğin) son derece net olduğu ve mavi ışığın retinaya en fazla ulaşmasına izin verdiği zamandır.

Ekrana maruz kalma süresi nasıl kısaltılır

Peki bir ebeveyn çok fazla ekrana maruz kalmanın çocuklarının gözlerine (ve genel sağlığına) zarar vermesini önlemek için ne yapabilir?

Çocukların dijital cihaz kullanımlarını azaltması pek olası değildir. Dolayısıyla cevap, bu cihazları kullanırken gözlerine ulaşan mavi ışık miktarını sınırlamak için belirli adımlar atılmasında yatıyor.

Mavi ışığı azaltma amaçlı gözlükler ve güneş gözlükleri

Güneş, dijital cihazlardan çok daha fazla mavi ışık yayar. Tüm çocuklar, zararlı ışığa ömür boyu maruz kalmalarını azaltmak için dışarıda güneş gözlüğü takmalıdır.

Çözümlerden biri, bilgisayar, e-tablet ve akıllı telefon ekranlarından gözlere giren mavi ışık miktarını azaltan camlara sahip bir gözlük satın almaktır. Bazı cam üreticileri mavi ışığı filtreleyen gözlük camları üretmektedir.

Diğer bir seçenek de lenslere ulaşan mavi ışığı engelleyen yansıtıcı olmayan kaplamaya sahip olmaktır.

Üçüncü bir seçenek de fotokromik gözlük camlarına sahip gözlük satın almaktır. Bu güneşe duyarlı camlar, iç mekandaki mavi ışığın bir kısmını engeller ve ayrı bir numaralı güneş gözlüğü gerekmeden dışarıdaki güneşten gelen ek mavi ışığı otomatik olarak engelleme avantajı sunar.

Yine bir başka seçenek de, güneşten gelen zararlı mavi ışığa karşı üstün koruma için en iyi seçenek olan dış mekanda kullanıma yönelik polarize güneş gözlüğü edinmektir.

Maruz kalmayı azaltmak için mavi ışık filtreleri

Peki ya çocuğunuzun reçeteli gözlüğe ihtiyacı yoksa? Bu durumda en uygun seçenek, çocuğunuzun dijital cihazlarının yüzeyine uygulanabilecek koruyucu bir mavi ışık filtresi satın almaktır. Örnekler arasında ZAGG'nin InvisibleShield Glass+ VisionGuard ekran koruyucuları yer alır.

Ayrıca, mavi ışık filtreleme özelliklerini belirli cihazlarda (Apple's Night Shift gibi) veya f.lux ve Iris gibi mavi ışığı engelleyen çoklu platform uygulamalarında kullanmayı unutmayın.

Ekrana maruz kalma süresi için sınırlar belirleyin

Çocuğunuzun uyku/uyanma döngüsünü bozma riskini azaltmak için planlanan yatma saatinden en az bir veya iki saat önce "ekran yasağı" kuralı koyun.

Veya çocuğunuzun telefon kullanımıyla ilgili bir zaman sınırı belirleyin. Apple, Google ve diğer teknoloji şirketleri yakın zamanda çocuğunuzun günlük ekrana maruz kalma süresini izlemenize olanak tanıyan zaman yönetimi özelliklerini ve uygulamalarını tanıttı. Daha fazla bilgi edinmek için telefon satıcınızın web sitesini veya mağazasını ziyaret edin.

Ebeveyn olarak proaktif olun. Bir hedef belki? Ekran başında daha az zaman harcayarak oğlunuzla veya kızınızla daha kaliteli zaman geçirin. Daha da iyisi? YouTube videoları izlerken, Snap'ler yayınlarken ve oyun oynarken çocuğunuzun görme yetisini koruyun.

Son olarak, çocuğunuzun görme yetisini ve göz sağlığını izlemek için yakınınızdaki bir göz doktoru ile yıllık göz muayeneleri planlayın. Mavi ışıktan korunma seçenekleri hakkında göz doktorunuza danışmayı unutmayın.

Sonrasında şu makaleyi okuyun:

Çocuklar ve bilgisayar ekranı Çocuğunuzun bilgisayar ekranı sorunları riskini azaltmak için ipuçları.

Miyopluğa neden olan şey nedir? Daha fazla bilgi edinin: çocuklarda uzağı görememe nedenleri ve riskleri.

Miyopluk kontrolü nedir? Çocuğunuzun miyopluğunun ilerlemesini durdurmak için ne yapılabilir.

Sayfa yayınlandı 17 Şubat 2021 Çarşamba