Göz ve görme takviyeleri nasıl seçilir?
Göz takviyeleri, araştırmaların göz sağlığını ve görme yetisini korumak için faydalı olduğunu gösterdiği vitaminleri ve diğer besin maddelerini içeren besinlerdir.
İsminden de anlaşılacağı gibi, besin takviyeleri sağlıklı bir diyetten aldığınız besin maddelerinin yerine geçmek için değil, onları takviye etmek için tasarlanmıştır. Besin takviyeleri almak, görme kaybı dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek kötü beslenmenin yarattığı besin eksiklerini tamamen telafi edemez.
Gözleriniz için "sağlıklı bir diyet" nedir?
Genel olarak tüm vücudunuz için (gözleriniz dahil) sağlıklı bir diyet:
Ağırlıklı olarak meyve, sebze, tam tahıl ve yağsız veya az yağlı süt ve süt ürünlerinden oluşur.
Yağsız etler, tavuk, balık, fasulye, yumurta ve sert kabuklu yemişleri içerir.
Doymuş yağ, trans yağ, kolesterol, tuz (sodyum) ve ek şeker alımı düşüktür.
Ancak, gelişmiş ülkelerde dahi pek çok insan; meyve, sebze ve besin açısından zengin diğer gıdaları yeterince tüketmemektedir. Bunun yerine, gözler dahil olmak üzere vücuda zararlı olabilecek yüksek kalorili ve düşük besin değerine sahip gıdaları tercih etmektedir.
Günlük bir multivitamin ve mineral takviyesi almak, ideal olmayan bir diyetten kaynaklanan besin eksiklerinin kapatılmasını ve makula dejenerasyonu ve katarakt gibi göz hastalıkları dahil olmak üzere dejeneratif hastalıklardan korunmanızı sağlayabilir.
AREDS ve AREDS2: Göz takviyeleri ve yaşa bağlı göz hastalıkları
Göz takviyelerinin faydalarına ilişkin en etkili iki çalışma, sponsorluğu ABD Ulusal Göz Enstitüsü tarafından yapılan AREDS ve AREDS2 çalışmalarıdır. (AREDS, "Yaşa Bağlı Göz Hastalıkları Çalışması" ifadesinin kısaltmasıdır.)
Bu çok merkezli klinik denemelerin her birinde binlerce katılımcı yer almış ve en az beş yıllık bir takip dönemi uygulanmıştır.
AREDS. İlk AREDS çalışması, günlük multivitamin takviyesi almanın özellikle 55 ila 80 yaşlarındaki yaklaşık 3.600 katılımcı arasında YBMD ve katarakt gelişimi ve ilerlemesi üzerindeki etkisini araştırmıştır.
Çalışma katılımcılarının çoğu, katılım esnasında erken veya orta dönem YBMD rahatsızlığına sahipti ve çalışmanın ortalama takip süresi 6,5 yıldı. Multivitamin takviyesi; beta karoten (15 mg), C vitamini (250 mg), E vitamini (400 IU), çinko (80 mg) ve bakır (2 mg) içeriyordu.
İlk AREDS çalışmasının sonuçları, çalışmada kullanılan antioksidan multivitaminin makula dejenerasyonundan dolayı görme kaybı yaşama riski yüksek olan kişilerde YBMD’nin ilerlemiş aşamalara ilerleme riskini yaklaşık yüzde 25 azalttığını ortaya koymuştur.
Ayrıca, yalnızca tek gözlerinde orta veya ileri seviye YBMD olan katılımcıları içeren aynı yüksek riskli grupta günlük multivitaminin ileri seviye YBMD kaynaklı görme kaybı riskini yaklaşık %19 azaltmıştır.
YBMD rahatsızlığı olmayan veya çok erken seviye YBMD görülen hastalarda, multivitaminin göz sağlığı açısından bir faydası gözlenmemiştir.
Ayrıca, AREDS çalışmasında kullanılan günlük göz takviyesinin, çalışma katılımcıları arasında katarakt gelişimi veya ilerlemesi üzerinde anlamlı bir etkisi görülmemiştir.
AREDS2. AREDS2 çalışması, orijinal AREDS takviye formülünde yapılan değişikliklerin YBMD ve katarakt gelişimi ve ilerlemesi üzerindeki etkisini araştırmak için tasarlanmıştır.
Özellikle diğer araştırmaların göz açısından faydalı olabileceğini belirttiği bitki pigmentleri olan lutein ve zeaksantinin ve omega-3 yağ asitlerinin etkisi değerlendirilmiştir.
AREDS2 araştırmacıları ayrıca, başka çalışmalar beta karoten takviyelerini sigara içen veya geçmişte içmiş olan kişilerde akciğer kanseri riskinin artmasıyla ilişkilendirdiğinden, orijinal AREDS multivitamin formülünün değiştirilmiş halini de değerlendirmek istemiştir. Ayrıca, orijinal AREDS formülünde bulunan yüksek miktardaki çinkonun katılımcılarda neden olduğu mide rahatsızlığı gibi hafif yan etkilere ilişkin bazı endişeler de mevcuttu.
AREDS2 çalışmasının sonuçları, lutein ve zeaksantin içeren (ancak beta karoten içermeyen) bir AREDS formülünü kullanan katılımcılarda çalışmanın yürütüldüğü beş yıllık süre boyunca ileri seviye YBMD gelişme riskinin beta karoten içeren orijinal AREDS formülünü kullanan katılımcılara oranla %18 daha düşük olduğunu ortaya koydu.
Ayrıca, çalışmanın başında diyet yoluyla düşük miktarda lutein ve zeaksantin alan AREDS2 katılımcılarına 10 mg lutein ve 2 mg zeaksantin içeren günlük bir multivitamin takviyesi verildiğinde, ileri seviye YBMD gelişme riskinin, çalışma boyunca lutein ve zeaksantin içeren bir takviye almayan, benzer bir diyete sahip katılımcılara oranla %25’e kadar daha düşük olduğu belirlendi.
1.000 mg omega-3 yağ asidi (350 mg DHA ve 650 mg EPA) içeren formüller de dahil olmak üzere, AREDS2’de kullanılan değiştirilmiş AREDS takviye formüllerinin hiçbiri katarakt riskini önlememiş veya azaltmamıştır.
Görme takviyeleri: Tavsiye edilen maddeler
Görme takviyelerinin göz sorunlarını yaşama riskini azaltma (ve sağlıklı gözlerde görme keskinliğini artırma) açısından faydalarına ilişkin araştırmalar devam ederken, diyetinizi aşağıdaki maddelerin hepsini veya çoğunu içeren bir günlük göz takviyesiyle desteklemek mantıklı görünmektedir.
Bu vitaminlerin ve besin maddelerinin çoğu, kronik ve yaşa bağlı göz sorunları dahil olmak üzere dejeneratif hastalıkların gelişmesiyle bağlantılı iltihap ve oksidatif değişikliklerin azaltılmasında kilit bir rol oynayabilir.
A vitamini ve beta karoten. A vitamini (ve öncülü beta karoten), gece görüşü, yaraların iyileşmesi ve bağışıklık sisteminin doğru çalışması için gereklidir. Bazı çalışmalarda beta karoten takviyesi sigara içen veya geçmişte içmiş olan kişilerde belli kanserlerin görülme riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiş olsa da, yüksek miktarda beta karotenin doğal gıda kaynaklarından alınmasının bu riski artırmadığı görülmüştür.
B vitamini kompleksi. Bir B vitamini kombinasyonu, retinada damar sorunlarına yol açabilecek kronik iltihabı azaltabilmektedir. B vitaminleri ayrıca makula dejenerasyonu riskinin azaltılması ve körlüğün sık görülen nedenlerinden biri olan üveitin tedavisinde de rol oynayabilmektedir.
C vitamini. Bazı çalışmalar, güçlü bir antioksidan olan C vitamininin katarakt riskinin azalmasıyla ilişkili olduğunu ortaya koymuştur.
D vitamini. En son çalışmalar, özellikle soğuk iklimlerin kış aylarında D vitamini eksikliğinin çok yaygın olduğunu belirtmektedir. Araştırmalar, D vitamininin makula dejenerasyonu riskini azalttığını öne sürmektedir.
E vitamini. Yapılan diğer çalışmalar, AREDS ve AREDS2 takviyelerinin bileşenlerinden biri olan E vitamininin katarakt riskini azalttığını ortaya koymaktadır.
Lutein ve zeaksantin. Bazı araştırmacılara göre, bu bitki pigmentleri makula dejenerasyonu ve katarakt riskini azaltabilmektedir.
Fitokimyasal antioksidanlar. Ginkgo biloba ve yabanmersini gibi bitkilerin özleri, gözler dahil olmak üzere tüm vücutta oksidasyon stresine karşı koruma sağladığı görülen bileşenler içermektedir.
Omega 3 temel yağ asitleri. Bu temel besin maddeleri, göz kuruması riskini azaltmanın yanı sıra, göz sağlığı açısından başka faydalar da sağlayabilmektedir.
Bioflavonoidler. Pek çok meyve ve sebzede bulunan bioflavonoidlerin vücudun C vitaminini emmesine yardımcı olarak antioksidan etkisini artırdığı görülmüştür.
Görme takviyeleri satın almak için ipuçları
Genel olarak, görme takviyelerini seçerken, her bir vitamini ve besin maddesini ayrı ayrı satın almak yerine, bir multivitamin seçtiğinizde tasarruf edersiniz.
Seçim yapabileceğiniz pek çok "göz vitamini" markası vardır. Göz takviyelerini seçerken, etiketlerini dikkatle okuyun ve aşağıdaki kuralları uygulayın:
Satın aldığınız takviye ürününün taze olduğundan emin olmak için son kullanma tarihini kontrol edin.
Şişenin mührünün kırılmamış olduğundan emin olun.
Porsiyon boyutunu kontrol edin. Listelenen her bileşen için tavsiye edilen günlük miktarı alabilmeniz için tek tablet yeterli mi yoksa iki veya daha fazla tablet almanız mı gerekiyor?
Kapsüller genelde sert tabletlerden daha kolay emilir ve mideyi daha az rahatsız eder.
En iyi göz takviyeleri, yüksek biyoyararlanım oranına sahip, yani vücudunuzun kolayca emebileceği kaliteli maddeler içerir. Örneğin, E vitaminin doğal hali (D-alfa-tokoferol) insan vücudunda yapay formuna (DL-alfa-tokoferol) göre yaklaşık iki kat daha aktiftir.
Özellikle alerjiniz veya duyarlılığınız varsa, dolgu maddesi olarak süt ürünleri, mısır veya buğday kullanılan göz takviyelerinden kaçının. En saygın şirketler, genellikle takviye ürünlerini gereksiz dolgu maddeleri olmadan formüle edecektir.
Kaliteli ve saygın bir ürün aldığınızdan emin olmak için, göz doktorunuzun tavsiye ettiği takviyeleri tercih edin. Beslenme uzmanları da gözleriniz ve görme yetinize ilişkin takviyeler hakkında iyi birer bilgi ve tavsiye kaynağıdır.
Göz takviyesi alırken alınması gereken önlemler
Göz takviyeleri de dahil olmak üzere besin takviyeleri, genelde güvenli ve faydalı olsa da birkaç önlem almanız gerekir:
Hamileyseniz veya bebek emziriyor veya kan sulandırıcı (antikoagülan) alıyorsanız, herhangi bir besin takviyesi kullanmadan önce doktorunuzla konuşun.
Zehirlenme veya ilaç reaksiyon riskini azaltmak için şişenin üzerinde belirtilen tavsiye edilen dozu aşmayın.
Sayfa yayınlandı 15 Eylül 2021 Çarşamba
