Katarakt

Genel Bakış

Katarakt, iris ve gözbebeğinin ardında bulunan gözün doğal merceğinin bulutlanmasıdır. Kataraktlar genellikle her iki gözde de gelişir, ancak bazen sadece tek bir gözü etkiler. Çoğu katarakt, yaşlanmanın bir sonucu olarak, genellikle 40 yaşından bir süre sonra oluşur.

Kataraktlar dünya genelinde görme kaybının en yaygın nedenidir, ancak tedavi edilebilir.

Kataraktın nedenleri

Yaşlanırken, gözün doğal merceğini oluşturan proteinler, topaklanabilirler. Bu topaklar kataraktlardır ve bulutlanmaya neden olan da bunlardır. Zaman içinde daha da büyüyebilir ve merceğin daha fazlasını bulutlandırarak görmeyi daha da zorlaştırırlar.

Göz içindeki mercek, net görme için retinaya ışığı odaklayan kamera merceği gibi çalışır. Ayrıca gözün odağını da ayarlayarak, hem yakındaki hem de uzaktaki şeyleri görmemizi sağlar.

Göz merceğinin çoğu su ve proteinden meydana gelir. Protein, lensi şeffaf tutacak ve ışığın içinden geçmesine izin verecek şekilde hassas biçimde düzenlenmiştir.

Yaşlandıkça, göz merceğinin neden değişerek katarakt oluşturduğunu hiç kimse tam olarak bilmemektedir. Dünya genelinde araştırmacılar, katarakt gelişimi ile ilgili olabilecek faktörleri belirlemişlerdir. İlerleyen yaşın yanı sıra, katarakt risk faktörleri arasında şunlar bulunur:

• Güneş ışığından ve diğer kaynaklardan ultraviyole radyasyon

• Diyabet

• Hipertansiyon

• Obezite

• Sigara içme

• Kortikosteroidli ilaçların uzun süreli kullanımı

• Kolesterolü azaltmak için kullanılan statinli ilaçlar

• Önceki göz yaralanması veya iltihabı

• Önceki göz ameliyatı

• Hormon replasman tedavisi

• Önemli seviyede alkol tüketimi

• Yüksek miyopluk

• Aile öyküsü

Bir güncel teori, insan merceklerindeki oksidatif değişikliklerin kataraktların nedeni olabileceğidir. Çalışmalar, yüksek antioksidan düzeylerine sahip meyvelerin ve sebzelerin bazı türlerdeki kataraktları önlemeye yardımcı olabileceğini göstermiştir.

Katarakt belirtileri

Bir katarakt ilk önce yavaş başlar, görmenize az bir etkide bulunur. Görme belirtilerinin fark edilebilir olması için aylar, hatta yıllar gerekebilir. Görmenizin puslu bir cam içinden bakıyormuş gibi biraz bulanıklaştığını fark edebilirsiniz. 

Kataraktlar, bir gözde görme belirtileri ve diğerinde normal görme ile sonuçlanacak şekilde her bir gözde farklı hızda ilerleyebilir. Ayrıca, kataraktlarda aşağıdaki belirtileri de fark edebilirsiniz.

• Bir güneşten veya bir lambadan kaynaklanan ışığın fazla parlak veya göz kamaştırıcı görünmesi

• Gözlerinizin ışığa karşı daha duyarlı hale gelmesi.

• Gece araç kullanırken, karşıdan gelen araç farlarının her zamankinden daha fazla göz kamaşmasına neden olması.

• Parlak ışıklar etrafındaki görünür haleler.

• Çift görme.

• Gece veya düşük ışık görmenin daha zor olması.

• Renklerin eskisi kadar parlak görünmemesi.

• Bulanık, bulutlu, puslu veya donuk görme.

Dışarıdan bakan biri için, gelişmiş bir katarakt göz bebeğinin siyah yerine açık gri görünmesine neden olabilir.

Yaşadığınız kataraktın türü kesin olarak hangi belirtileri yaşadığınızı ve ne kadar süre içinde oluşacaklarını etkileyecektir. Kataraktınız olduğunu düşünüyorsanız, kesin olarak emin olmak amacıyla bir muayene için göz doktoruna görünün.

Kataraktın türleri

Çok sayıda katarakt türü bulunur, ancak birkaçı diğerlerine göre daha yaygındır.

• Nükleer kataraktlar kataraktın en yaygın şeklidir. Bunlar göz merceğinin merkezinde oluşur ve kademeli olarak kötüleşir ve görmeyi etkilerler.

• Kortikal katarakt genellikle merceğin kenarında başlayan ve merkeze doğru büyüyen tekerlek benzeri yarısaydamlıklardır. Bunlar, özellikle gece sürüşünü zorlaştırarak daha fazla göz kamaşması yaşamanıza neden olurlar.

• Konjenital kataraktlar bir ve her iki gözde doğumda mevcut olan mercek yarısaydamlıklarıdır. Görmede çok az etkiyle çok küçük olabilir veya daha şiddetli olabilirler.

• Travma kaynaklı kataraktlar merceğin herhangi bir yerinde oluşabilir ve sıklıkla bir çiçek-petal veya “gül” şeklinde gelişebilirler.

• Posterior subkapsüler kataraktlar merceğin orta arka yüzeyinde gelişirler. Bu türlerdeki kataraktlar diğerlerinden daha hızlı gelişme eğilimi gösterirler. Belirtiler sıklıkla parlak ışık ve renklerde görmenizi etkilerler.

• Mayo’da 5 farklı tür vardır, bu bölüme üç tanesi daha ekleyebilir miyiz. 

Katarakt tedavisi

Belirtiler ortaya çıkmaya başladığında, bir süre aşağıdakileri kullanarak görmenizi iyileştirebilirsiniz:

• Yeni gözlükler.

• Güçlü bifokal lensler.

• Büyüteçler.

• Uygun aydınlatma ve başka görme yardımcıları.

İlerleme kaydetmiş kataraktlar için diğer tedavi seçenekleri, katarakt cerrahisini içerebilir.

Katarakt yaşam kalitenizi etkilemeye başlarsa, o zaman göz doktorunuz ameliyat önerebilir. Bu genellikle düşük riskli olarak görülür ve görmenizi eski haline getirmenin etkili bir yoludur.

Pek çok kişi kötü görmeyi yaşlanmanın kaçınılmaz bir olgusu olarak değerlendirir, ancak katarakt ameliyatı görmeyi yeniden kazanmak için basit, nispeten ağrısız bir prosedürdür.

Katarakt ameliyatı görmenin yeniden kazanılmasında çok başarılıdır. Prevent Blindness’a göre, Birleşik Devletler’de her yıl 2 milyonu aşkın Amerikalının geçirdiği ameliyat olmasıyla en sık yapılan ameliyattır.

Kataraktlara tanı koyma

Göz doktorları, katarakta tanı koymak için farklı testler kullanabilir.

• Yarık lamba muayenesi: Bir yarık lamba, küçük bir masaya monte edilen parlak ışık kaynağına sahip geniş, binoküler mikroskoptur. Göz doktorunun yüksek büyütme altında gözünüzü yakın biçimde muayene etmesini sağlar (merceğin katarakt açısından kontrol edilmesi dahil).

• Retina muayenesi: İlk önce, bir göz doktoru gözbebeklerinizin yavaşça açılmasına neden olan göz damlalarıyla gözbebeklerinizi büyütecektir. Bu, doktora gözünüzü içini çok daha iyi bir görme olanağı sağlar. Ardından doktor, gözünüzün ardındaki retinayı ve optik siniri muayene eder. Büyütülmüş göz muayenesi, mercekteki herhangi bir katarakt oluşumuna dair en iyi görüşü de sağlar.

• Refraksiyon: Refraksiyon sırasında, göz doktorunuz kırılma kusurunun derecesini ve size mümkün olan en iyi görme keskinliğini sağlayan gözlük reçetenizi belirleyecektir. Gözlük reçeteniz değişmişse ve görmeniz artık 20/20 olarak düzeltilemiyorsa, bir katarakt gelişmeye başlaması muhtemeldir.

Katarakt tanı konduktan sonra daima tedavi gerektirir, özellikle de sizi rahatsız ediyorlarsa. İlk olarak, gözlük reçetenizdeki basit bir değişiklik kabul edilebilir görmeyi geri getirebilir.

Kataraktların önlenmesi

Şu anda, kataraktların gelişmesini durdurmanın bilinen bir yolu bulunmamaktadır. Ancak, yukarıda listelenen bazı risk faktörlerini sınırlandırabilirseniz, ilerleme hızını yavaşlatabilirsiniz. Katarakt risk faktörlerini sınırlandırmanın yolları arasında şunlar bulunur:

• Gözlerinizin güneşin UV ışımasına maruziyeti azaltmak için gün içinde güneş gözlüğü takma.

• Sigara içmeyi bırakma.

• Sağlıklı beslenme ve bir egzersiz rejimini sürdürme.

• Diyabet veya hipertansiyon gibi mevcut durumların etkilerini yönetme ve azaltma.

• Gelişen herhangi bir katarakta erkenden tanı konmasını sağlamak için sık göz muayeneleri yaptırma.

Gary Heiting, OD ve Judith Lee de bu makaleye katkıda bulunmuştur.

Sayfa yayınlandı 1 Eylül 2020 Salı