Göz Kapağı Dermatiti (Egzama): Belirtiler, Nedenler ve Tedavi Yöntemleri

Göz Kapağı Dermatiti Türleri

Göz kapakları, kaslar ve sinirlerden oluşan karmaşık yapılardır ve tamamı epidermis adı verilen ince bir deri tabakasıyla kaplıdır. Göz kapaklarındaki cilt, vücudun diğer bölgelerine göre daha ince olduğu için tahrişe daha yatkındır. Bu bölgede meydana gelen iltihaplanma, göz kapağı dermatiti olarak adlandırılır.

Göz kapağı dermatiti, göz kapaklarını etkileyen spesifik bir dermatit türüdür ve bu duruma sıklıkla göz kapağı egzaması denir. Dermatit ve egzama, derinin en dış tabakası olan epidermisin tahrişini tanımlayan genel terimlerdir.

Farklı göz kapağı egzaması türleri vardır ve semptomlar genellikle benzer görünse de nedenleri farklı olabilir. Göz kapağı egzamasının en iyi tedavi yöntemlerinden biri, kişiden kişiye değişen tetikleyicilerden kaçınmaktır.

Atopik Dermatit

Atopik dermatit, en yaygın egzama türüdür. Araştırmalar henüz kesin bir neden bulamamış olsa da, uzmanlar bu durumun aşırı aktif bir bağışıklık sisteminden kaynaklandığını biliyor. Bu durum, cilt bariyerinin kurumasına, hasar görmesine, kaşınmasına ve iltihaplanmasına yol açar.

ABD'de 16 milyondan fazla yetişkin ve yaklaşık 10 milyon çocuk atopik dermatitten etkilenmektedir. Atopik dermatiti olan kişilerin bir kısmında, filagrin adı verilen özel bir proteini oluşturan gende bir mutasyon bulunmaktadır. Filagrin, cildi güçlendiren ve çevresel faktörlere karşı koruyucu bir bariyer görevi gören bir proteindir.

Filagrin eksikliği olduğunda, bu koruyucu bariyer zayıflar veya tamamen yok olur. Bu da nemin ciltten kaçmasına ve zararlı mikropların içeri girmesine neden olur. Sonuç olarak, enfeksiyona yatkın, kuru ve pullanan bir cilt ortaya çıkar.

Atopik egzama genellikle bir bebeğin yaşamının ilk altı ayında başlar ve ömür boyu süren bir durum olabilir. Çocuk büyüdükçe semptomlar iyileşebilir veya kötüleşebilir ve genellikle hastalığın sakin dönemleri ile alevlenme dönemleri arasında geçişler yaşanır.

Alerjik Kontakt Dermatit

Kontakt egzama, belirli bir maddeye verilen tepki sonucu ciltte kızarıklığın ortaya çıkmasıyla karakterizedir. Alerjik kontakt dermatit, cildinizin bir alerjene maruz kalması sonucu gelişir.

Bu durum meydana geldiğinde, vücudun bağışıklık sistemi beyaz kan hücrelerini cilde gönderir. Bu hücreler, iltihaplanmaya neden olan kimyasalları serbest bırakır ve sonuç olarak döküntü oluşur.

Reaktif bir döküntünün ortaya çıkması birkaç gün sürebileceği için, göz kapaklarında kontakt dermatite neden olan alerjeni belirlemek zor olabilir. Ancak, bazı reaksiyonlar alerjene maruz kaldıktan sonra dakikalar veya saatler içinde ortaya çıkabilir.

Tahriş Edici Kontakt Dermatit

Tahriş edici kontakt dermatit, tıpkı alerjik kontakt egzama gibi, epidermisin sert bir maddeye maruz kalmasıyla ortaya çıkar. Ancak, alerjik dermatitin aksine, bu reaksiyon vücudun bağışıklık sisteminden ziyade doğrudan cilde odaklanır.

Bazı deterjanlar, asitler, boyalar ve çözücülerde bulunan sert kimyasallar, epidermisi hızla tahriş edebilir. Bu durum, alerjik dermatit reaksiyonlarına kıyasla çok daha hızlı bir tepki oluşturur. Ayrıca, gelişen kızarıklık genellikle daha ağrılı ve kaşıntılıdır.

Seboreik Dermatit

Seboreik egzama, kronik bir dermatit türüdür ve genellikle yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgeleri etkiler. Genetik ve çevresel faktörlerin bir karışımı bu duruma katkıda bulunur, ancak olası nedenlerden biri ciltte aşırı miktarda lipofilik (yağ seven) maya üretimidir. Bu aşırı üretim, inflamatuar bir yanıtı tetikler.

Seboreik dermatit genellikle bebekler ve 30 ila 60 yaş arasındaki yetişkinlerde görülür. Bebeklik döneminde, bu durum kafada "beşik başlığı" adı verilen bir kızarıklık ve tedavisi zor olabilen bir bebek bezi döküntüsü olarak ortaya çıkabilir. Bebeklikte gelişen vakalar genellikle zamanla düzelir ve bir daha tekrarlamaz. Ancak ergenlik döneminde veya yetişkinlikte ortaya çıkan vakalar, yaşam boyu semptomların dönemsel alevlenmelerine neden olabilir.

Seboreik dermatit ile ilişkili yaygın semptomlar arasında kepek, kaşıntı ve halka şeklinde bir döküntü yer alır. Göz kapakları dışında, döküntü genellikle kaşlarda, kulakların arkasında ve kafa derisinin diğer bölgelerinde görülür. Ayrıca, sıklıkla ağız çevresinde, özellikle nazolabial kıvrımlarda ortaya çıkar.

İlgili Bakınız: Göz Alerjileri: Kaşıntılı, Sulu Gözlerden Kurtulun

Göz Kapağı Dermatiti Nedenleri

Vücudun diğer bölgelerinde görülen egzama gibi, göz kapağı dermatiti de stres, endişe ve diğer faktörler tarafından tetiklenebilir. Hem kontrol edebileceğiniz hem de kontrolünüz dışındaki faktörler göz kapağı semptomlarını etkileyebilir. Aşağıda, göz kapağı egzamasının en yaygın nedenleri ve kronik vakalarda semptomları kötüleştirebilecek unsurlar sıralanmıştır.

Genetik

Egzama genetik yatkınlık taşıyan ailelerde daha sık görülür. Eğer bir ebeveyn, kardeş veya başka bir yakın aile üyesinde egzama varsa, göz kapağı egzaması geliştirme olasılığınız daha yüksek olabilir.

Daha önce bahsedildiği gibi, koruyucu bir cilt proteini olan filagrin üreten genlerdeki bir mutasyon, epidermal bariyerin zayıflamasına yol açabilir. Cilt yüzeyindeki bu koruyucu bariyerin eksikliği egzama semptomlarının gelişmesine neden olabilir.

Uzmanlar, bu mutasyonun aileler arasında kalıtımsal olabileceğini düşünüyor ve bu da birçok egzama vakasını genetik bir durum haline getiriyor.

Bağışıklık Sistemi Hassasiyeti

Bağışıklık sistemi, vücut için zararlı olduğunu düşündüğü maddelere karşı savaşarak çalışır. Ancak bazen bağışıklık sistemi, tehlikeli olmayan küçük bir tahriş edici veya alerjene aşırı tepki verebilir.

Bu durumlarda bağışıklık sistemi, ciltte iltihaba yol açan ve egzama benzeri semptomlara neden olan kimyasal tepkileri tetikleyebilir.

Maruziyet

Göz kapağı dermatiti, bağışıklık sisteminin yukarıda açıklandığı gibi tepki gösterdiği maddelere maruz kalmaktan kaynaklanabilir. Göz kapağı dermatitinin alevlenmesine neden olan alerjen veya tahriş ediciyi tespit etmek zor olabilir. Ancak, bazı yaygın tetikleyiciler genellikle bu duruma neden olur.

Göz kapağı egzamasının en yaygın nedenlerinden biri, yüz üzerinde veya çevresinde kullanılan bir ürüne karşı alerjik bir reaksiyondur. Bu tetikleyiciler arasında güneş kremleri, göz makyajları, nemlendiriciler, sabunlar ve yağlar yer alır.

Fark etmeyebileceğiniz diğer tahriş ediciler arasında nikel içeren kirpik kıvırıcıları, cımbızlar, göz damlaları, kontak lens solüsyonları ve belirli gözlük malzemeleri bulunmaktadır. Takma kirpikler veya yapıştırıcılar da reaksiyona neden olabilir.

Vücudun başka bir bölgesinde maruz kaldığınız maddelerin parmaklarınızla gözlerinize bulaşması da mümkündür. Bunun yaygın örnekleri arasında oje, zehirli sarmaşık veya zehirli meşe, parfümler ve neomisin gibi topikal antibiyotikler bulunur.

Bir başka neden ise blefarit (göz kapağı iltihabı) tedavisinin aşırı uygulanması olabilir. Blefarit genellikle bebek şampuanıyla göz kapaklarını ovmak ve sıcak, ıslak kompres uygulamakla tedavi edilir. Ancak, hipokloröz asit veya çay ağacı yağı gibi bazı tedaviler cildin bariyer özelliklerini tahriş edebilir ve dermatite yol açabilir.

Çevresel Faktörler

Göz kapağı egzaması, havadaki tahriş edici maddeler veya göz çevresinde reaksiyona neden olan alerjenlerden kaynaklanabilir. Aşırı sıcaklık, nem veya kuruluk gibi çevresel koşullar da bu durumu tetikleyebilir.

Mevsimsel alerjenler (polen, evcil hayvan tüyleri, toz) gözlerin kaşınmasına ve ovalanmasına neden olarak dermatiti tetikleyebilir. Bu faktörler bir araya geldiğinde, göz kapağı egzaması için uygun bir ortam oluşturur.

Belirli meslek gruplarında çalışan kişiler aseton, boya veya yapıştırıcı gibi maddelere maruz kalabilir, bu da göz çevresindeki cildi tahriş edebilir. Ayrıca, kimyasal maddelerle çalışmak gözleri ve göz kapaklarını tahriş edebilir.

Son olarak, bazı bitkiler veya bitkisel ürünler (örneğin Atatürk çiçeği veya biber) ciltle temas ettiğinde göz kapağı dermatitine neden olabilir. Tehlikeli maddelerle çalışırken eldiven giymek önemli olsa da, lateks eldivenler de egzama semptomlarını tetikleyebilir.

İlgili Bakınız: Göz Kapağımda Neden Kuru Cilt Var?

Belirti ve Bulgular

Vücudun diğer bölgelerinde egzama yaşayanlar, egzama semptomlarının nasıl göründüğünü bilir. Ancak göz çevresindeki cilt, vücudun diğer bölgelerine göre daha hassas olduğundan, semptomlar biraz farklı şekilde ortaya çıkabilir.

Göz kapağı dermatiti ile dikkat edilmesi gereken bazı belirti ve semptomlar şunlardır:

• Üst ve alt göz kapaklarında ve göz çevresinde kuruluk, pul pul dökülme veya pullanma

• Göz kapaklarını çevreleyen kırmızı döküntü

• Göz bölgesinde kalın veya kırışık görünümlü cilt

• Yanma, batma ve kaşıntı

• Kabarık, şişmiş göz kapakları

• Göz çevresinde pembelik veya kızarıklık

• Göz çevresinde ağrı

• Kabarcıklar oluşması

Göz kapağı dermatitinin semptomları genellikle rahatsız edici olsa da, çoğu zaman ağrılı değildir. Ancak topikal tedavi uygulandığında çatlamış ciltte batma veya yanma hissi yaşanabilir.

Eğer gözlerinizde şiddetli ağrı hissederseniz veya göz kapaklarınız görüşünüzü etkileyecek kadar şişmişse, bir göz doktoruna başvurmalısınız. Ayrıca, belirtiler bir haftadan uzun sürerse ya da giderek kötüleşirse de bir uzmana görünmek önemlidir.

Testler ve Teşhis

Egzama çok yaygın olduğu için dermatologlar genellikle etkilenen bölgeye bakarak ve ailenizin tıbbi geçmişi hakkında bazı sorular sorarak teşhis koyabilir. Sorabilecekleri bazı sorular şunlardır:

• Ailenizde dermatit, saman nezlesi, astım veya yıl boyunca devam eden alerji problemi yaşayan var mı?

• Hangi semptomları yaşıyorsunuz?

• Belirtileriniz ne zaman başladı?

• Döküntüler vücudunuzun hangi bölgelerinde görülüyor?

Bu bilgileri kullanarak doktorunuz teşhis koyabilir ve spesifik bir tedavi önerebilir. Ancak, daha fazla değerlendirme gerekirse, tanıyı doğrulamak için bir veya daha fazla cilt testi yapılabilir.

Alerjiler için cildi test etmenin üç yaygın yöntemi vardır: yama testi, deri prick testi ve intradermal test.

Cilt Yama Testi

Yama testi, ciltle temas eden bir maddeye verilen reaksiyonu belirlemek için kullanılır. Potansiyel alerjen veya tahriş edici maddeler içeren yamalar cildinize yapıştırılır ve 48 saat boyunca orada bırakılır.

48 saat sonra yamalar çıkarılır ve reaksiyon olup olmadığı kontrol edilmek üzere dermatoloğa geri dönülür. Ayrıca, 4 ila 7 gün sonra başka bir takip randevusu yapılır, çünkü bazı reaksiyonlar zaman içinde gelişebilir. Bu takip randevusu, gecikmeli reaksiyonları gözlemlemek için önemlidir.

Deri Delme (Prick) Testi

Bu test sırasında doktorunuz, belirtilerinize neden olduğundan şüphelenilen farklı maddeleri küçük miktarlarda cildinize uygular. Genellikle bu maddeler ön kolunuza, üst kolunuza veya sırtınıza yerleştirilir.

Maddeler uygulandıktan sonra cilt yüzeyi hafifçe delinir, böylece maddeler cildin altına nüfuz eder. Uygulanan alanlar, maddelere karşı şişme, kızarıklık veya diğer reaksiyonlar açısından izlenir. Sonuçlar genellikle 15 ila 20 dakika içinde alınır.

Reaksiyon gösteren maddeler tetikleyici olarak sınıflandırılır ve doktorunuz bunlardan mümkün olduğunca kaçınmanızı tavsiye eder.

İntradermal Test

İntradermal test, alerjen veya tahriş edici maddelerin cildin üzerine yerleştirilmesi yerine, az miktarda bu maddelerin doğrudan cilt altına enjekte edilmesini içerir. Enjeksiyon sonrası doktorunuz, enjeksiyon bölgesindeki reaksiyonları izler.

Bu test, egzama teşhisi için kullanılabilirken, daha çok arı sokması veya penisilin alerjilerini tespit etmek için kullanılır. Ayrıca, deri prick testi negatifse ve doktor hala bir alerji olduğuna inanıyorsa bu test uygulanabilir.

Radyoallergosorbent (RAST) Testi

RAST testi, alerjik bir yanıtı ölçmek için kanın analiz edildiği bir yöntemdir. IgE adı verilen antikor, kanın belirli proteinlere (özellikle belirli gıdalardaki proteinlere) maruz kalması durumunda üretilir.

Uzmanlar, kanın bu proteinlere maruz kalması halinde IgE seviyelerini ölçer. RAST testi yalnızca bir gıda alerjisini doğrulamakla kalmaz, aynı zamanda egzama şiddetliyse, hastalar çok hassassa veya cilt prick testi yapılmadan önce antihistaminik kullanımını bırakamıyorlarsa da tercih edilir.

Göz Kapağı Egzaması ve Sedef Hastalığı

Göz kapağı sedef hastalığı, kızarıklık ve pullu cilt semptomları açısından göz kapağı egzamasına benzeyebilir. Her iki durum da genetik geçiş gösterebilir ve bağışıklık sistemi ile ilişkilidir. Ancak bağışıklık sisteminin nasıl tepki verdiği, bu iki durumu temelde ayıran unsurdur.

Sedef hastalığı, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vererek cilt hücrelerinin aşırı üretimine ve büyümesine yol açtığı bir hastalıktır. Bu hızlı hücre üretimi, epidermiste plak adı verilen hücre birikimlerine neden olur. Plaklar, kalın, pullu, pul pul dökülen ve ağrılı hale gelebilir.

İki durum görünüşte benzer olsa da, sedef hastalığı genellikle egzama ile kıyaslandığında daha büyük iltihaplı plaklara sahiptir. Ayrıca, sedef hastalığında kirpikler ve cilt üzerindeki pullar daha gümüş renklidir. Egzama kadar kaşıntılı değildir ve genellikle cilt güneşe maruz kaldığında iyileşme gösterir.

Egzama ise bağışıklık sistemi tarafından tahriş edici maddeler veya alerjenler gibi tetikleyicilere karşı aşırı tepki verilmesiyle ortaya çıkar. Ancak vücut, sedef hastalığının aksine yeni hücrelerin aşırı üretimiyle yanıt vermez. Bunun yerine, önceden var olan cilt hücrelerine iltihap gönderir. Bu iltihaplanma, cildin kırmızı, kaşıntılı ve kuru olmasına neden olabilir.

Her iki durum da stres ve kaygı ile kötüleşebilir ve semptomları tetikleyen faktörlerden kaçınılarak daha iyi yönetilebilir.

Ev İlaçları ve Tıbbi Tedavi Seçenekleri

Birçok göz kapağı dermatiti vakası ev ilaçları ile yatıştırılabilir. Ancak, ciddi vakalar tıbbi tedavi gerektirebilir.

Evde uygulayabileceğiniz bazı göz kapağı egzama tedavileri şunlardır:

• Tahriş edici maddelerden kaçının: Alevlenmeye neden olan belirli ürün veya maddeleri biliyorsanız, bunlardan uzak durun. Kullanmaktan vazgeçemeyeceğiniz ürünler için, reaksiyona neden olmayacak alternatifler arayın.

• Kaşımayın!: Etkilenen bölgeler tahriş olabilir ve kaşınabilir, ancak özellikle yıkanmamış ellerle göz kapaklarını kaşımaktan kaçının. Kaşımak, cildi tahriş ederek enfeksiyon riskini artırabilir.

• Ilık su kullanın: Sıcak su, cildi nemlendiren önemli yağları yok edebilir. Yüzünüzü yıkarken ılık su kullanarak bu yağların korunmasına yardımcı olun.

• Nemlendirin: Banyodan, duştan veya yüzünüzü yıkadıktan hemen sonra hafif, kokusuz bir nemlendirici uygulayın. Bu, cildi nemli tutmaya yardımcı olur. Vazelin, kaşıntıyı azaltmada etkili egzama dostu bir seçenektir.

• Nazik ürünler kullanın: Kullanılan kozmetikler, güneş kremi ve diğer ürünler hafif ve kokusuz olmalıdır. "Hassas ciltler" için pazarlanan ürünler iyi bir seçenek olabilir. Tahriş edici maddeler içerip içermediğini kontrol etmek için ürünlerin içerik listesini okuduğunuzdan emin olun.

• Cildi aşırı ısıtmaktan kaçının: Mümkün olduğunda, bulunduğunuz ortamı düşük nem seviyesinde ve serin tutmaya çalışın.

• Stres seviyenizi düşürün: Stres, dermatit semptomlarını kötüleştirebilir. Stres yönetimi için doğal yollar arayın veya bir terapistle konuşarak stresin azaltılmasına yönelik çözümler bulun.

Eğer ev ilaçları göz kapağı egzamanızı tedavi etmiyorsa, bir doktor—genellikle bir göz doktoru veya dermatolog—daha etkili olabilecek tedaviler önerebilir. Bu tedaviler şunları içerebilir:

• Kortikosteroidler: Kaşıntı ve iltihabı azaltmak için topikal olarak uygulanabilir; örnek olarak hidrokortizon kremi verilebilir. Göz tahrişine neden olmamak için bu kremler kirpiklere yakın uygulanmamalıdır. Göz kapağı kenarındaki dermatit için steroid göz merhemleri kullanılabilir.

• Fosfodiesteraz inhibitörleri: İltihaba neden olan maddeleri engelleyen steroid olmayan bir merhemdir. Crisaborole, bu gruba örnek olan bir merhemdir.

• Kalsinörin inhibitörleri: Egzama alevlenmelerini önleyen bağışıklık baskılayıcı steroid olmayan bir tedavi türüdür. Takrolimus ve pimekrolimus yaygın olarak kullanılan topikal kalsinörin inhibitörleridir.

• Oral ilaçlar: Enfeksiyonu önlemek için steroidler (prednizon gibi), antihistaminikler veya antibiyotikler reçete edilebilir.

• Enjekte edilebilir ilaçlar: Kronik egzamanın tedavisinde dupilumab (Dupixent) enjeksiyonları kullanılabilir. Ancak, bu tedavi konjonktivit ve kuru göz sendromu gibi gözle ilgili yan etkilere yol açabilir.

• Fototerapi: Bu tedavi, ultraviyole (UV) ışık kullanarak semptomları azaltır. Evde de uygulayabileceğiniz bu tedavi yönteminde, doktorun talimatlarına uymak önemlidir.

Risk Faktörleri ve Korunma

Göz kapağı egzaması, yaş veya etnik kökene bakılmaksızın hemen hemen herkesi etkileyebilir. Ancak, bazı faktörler bir kişiyi göz kapağı dermatiti gelişimine daha yatkın hale getirebilir. Bu risk faktörleri şunlardır:

• Ailede egzama, astım veya saman nezlesi öyküsü olması

• Biyolojik olarak kadın olmak

• Hassas cilde sahip olmak

• Afrikalı-Amerikalı olmak

• Sert kimyasallara veya dumanlara maruz kaldığınız bir ortamda çalışmak

• Zayıflamış bir cilt bariyerine veya geçmişte epidermal iltihaplanma öyküsüne sahip olmak

Çoğu göz kapağı dermatiti vakası, birkaç haftalık tedavi sonrası iyileşir. Bir salgın sakinleştiğinde, korunma, genellikle tahriş edici maddelerden kaçınmak kadar basit olabilir.

Göz kapağı egzamasını gelecekte önlemek için aşağıdaki taktikleri izleyebilirsiniz:

• Bilinen tahriş edici maddelerden mümkün olduğunca uzak durun.

• Göz kapaklarınızı kaşıma veya ovalama dürtüsüne karşı koyun.

• Kirli eller veya parmaklarla göz kapaklarınıza dokunmaktan kaçının, çünkü üzerlerinde tahriş edici maddeler olabilir.

• Kozmetik ürünleri yüzünüzde kullanmadan önce küçük bir alanda test edin.

• Yüzünüzü yıkarken (özellikle göz çevresinde), hassas ciltler için üretilmiş temizleyiciler kullanın.

• Duş süresini 5-10 dakika ile sınırlayın ve yüzünüzü yıkamak için ılık su kullanın.

• Duş veya yüz yıkama sonrasında göz kapaklarınızı nazik, kokusuz bir nemlendirici ile nemlendirin.

• Hassas ciltler için formüle edilmiş ürünler kullanmayı tercih edin.

• Bol ve nefes alabilen giysiler giyin.

• Tahriş edici maddelere maruz kaldığınızda, etrafı saran güneş gözlüğü veya koruyucu gözlük takarak gözlerinizi koruyun.

Göz kapağı dermatitinin tekrar etmesini önlemek için doktorunuzdan broşürler veya diğer bilgilendirici materyaller isteyebilirsiniz.

Bir Göz Doktoruna Ne Zaman Görünmeli?

Eğer yeni bir sabun veya makyaj malzemesi kullanmaya başladıktan sonra göz kapaklarınızda kızarıklık ya da kaşıntı fark ederseniz, bu ürünü hemen kullanmayı bırakın ve tahrişin geçip geçmediğini gözlemleyin. Bazen bu kadar basit bir çözüm yeterli olabilir.

Ancak, birçok durumda göz kapağı dermatitinin nedeni belirgin olmadığı için çözüm bulmak daha zor olabilir. Eğer göz kapağı dermatiti belirtileri yaşadığınızı düşünüyorsanız, doğru teşhis ve tedavi için bir göz doktoruna başvurmanız önemlidir.

Göz kapaklarınızda hissettiğiniz rahatsızlık, yaşam kalitenizi olumsuz etkileyebilir. Göz kapağı dermatiti ya da başka bir rahatsızlık sizi sürekli rahatsız ediyorsa ve belirtiler bir hafta içinde düzelmiyorsa, bir doktordan randevu almak iyi bir fikir olacaktır.

Tom Mangan ve Allie Johnson da bu makaleye katkıda bulundu.

Sayfa yayınlandı 22 Ekim 2024 Salı

Sayfa güncellendi 29 Ekim 2024 Salı

Tıbben incelendi 29 Ocak 2023 Pazar