Katarakt Çeşitleri ve Özellikleri

Kataraktın Üç Çeşidi Nelerdir?

En yaygın üç katarakt türü şunlardır:

• Nükleer Katarakt

• Kortikal Katarakt

• Posterior Subkapsüler Katarakt

Her biri, göz merceğinizin farklı bir bölümünü etkiler ve genellikle yaşlanmayla birlikte mercekte meydana gelen doğal değişikliklerden kaynaklanır.

Bunun dışında, farklı katarakt türleri de mevcuttur. Bazıları yaralanma sonucu gelişebilir veya başka sağlık sorunlarıyla birlikte ortaya çıkabilir. Farklı faktörler, kataraktın oluşum sürecini etkileyebilir.

Kataraktı kalıcı olarak tedavi etmenin tek yolu ameliyattır.

Yaşa Bağlı Katarakt

Çoğu katarakt, 40 yaşından sonra zamanla gelişmeye başlar. Bu durum, göz merceğinizdeki mikroskobik proteinlerin parçalanıp bir araya toplanması sonucu meydana gelir. Zamanla bu protein kümeleri, mercekte bulanık alanlar oluşturarak görme yetinizi etkileyebilir.

Bu bulanıklık, kataraktlı bireylerin yaşadığı görme sorunlarının temel nedenidir. Işığın retinaya düzgün bir şekilde odaklanmasını engelleyerek net görüşü bozar.

Yaşa bağlı katarakt bir gözünüzde veya her iki gözünüzde de oluşabilir.

En yaygın üç türü şunlardır:

• Nükleer Katarakt

• Kortikal Katarakt

• Posterior Subkapsüler Katarakt

Nükleer Katarakt

Nükleer katarakt, göz merceğinizin "çekirdeğinde" (merkezinde) meydana gelen bulanıklıktır ve en yaygın katarakt türlerinden biridir.

Yaşlandıkça, merceğinizin merkezi sararır ve sertleşir. Bu durum, nükleer skleroz olarak bilinen doğal bir yaşlanma sürecinin parçasıdır. Ancak, süreç ilerleyip belirgin hale geldiğinde nükleer katarakt gelişir.

Nükleer katarakt, şu görme sorunlarına neden olabilir:

• Bulanık görüş

• Renklerin soluk ve donuk görünmesi

• Düşük ışıkta zayıf görüş

• Işığa karşı artan hassasiyet

Bu durum, kirli bir pencereden veya lekeli bir gözlükten bakıyormuşsunuz gibi hissettirebilir. Gözlük reçetesi güncellense bile, bu tür kataraktın neden olduğu görme kaybı düzelmez.

Kortikal Kataraktlar

Kortikal katarakt, bulanıklığın merceğin kenarlarında başlamasıyla ortaya çıkan yaygın bir katarakt türüdür.

İlk aşamada, kortikal kataraktlar beyaz tekerlek telleri veya kama şeklinde görünebilir. Ancak zamanla merceğin merkezine doğru yayılır, bu da retinaya ulaşan ışık miktarını azaltarak görme problemlerini artırır.

En yaygın semptomlardan biri parlamadır. Parlak ışık kaynakları, örneğin araba farları, sokak lambaları veya güneş ışığı çok daha dikkat dağıtıcı hale gelebilir.

Kortikal katarakt ayrıca:

• Yakın ve uzak görüşü olumsuz etkileyebilir.

• Kontrast duyarlılığını azaltabilir (nesneleri arka plandan ayırt etmeyi zorlaştırabilir).

Bu tür kataraktlar ilerledikçe, görme kalitesindeki bozulma daha belirgin hale gelir ve günlük aktiviteleri zorlaştırabilir.

Posterior Subkapsüler Kataraktlar

Posterior subkapsüler katarakt (PSC), göz merceğinizin arka tabakasında oluşan bulanıklıktır. Nükleer ve kortikal kataraktlar kadar yaygın olmasa da, genç bireylerde daha sık görülebilir.

PSC, yaşa bağlı diğer katarakt türlerine kıyasla daha hızlı ilerleyebilir, bu da görme kaybının daha hızlı kötüleşmesine neden olabilir.

PSC'si olan kişiler genellikle şu görme sorunlarını yaşar:

• Parlama hassasiyeti (özellikle parlak ışık kaynakları karşısında)

• Parlak ışıkta görme zorluğu

• Yakın veya uzaktaki nesneleri görmede güçlük (ancak yakın görüş sorunları daha yaygındır)

Ön subkapsüler kataraktlar

Ön subkapsüler katarakt (ASC), merceğinizin ön kısmında oluşan bulanıklıktır.

Bu tür kataraktlar genellikle göz yaralanmalarının ardından gelişir. Ayrıca, bazı tıbbi durumlar veya belirli tedavilerin neden olduğu göz iltihaplanması da ASC oluşumuna yol açabilir.

Bazen, doktorlar kesin nedenini belirleyemez, ancak ASC, görme kalitesini etkileyerek çeşitli semptomlara neden olabilir.

Travmatik Kataraktlar

Travmatik katarakt, gözde meydana gelen bir yaralanma sonucu gelişir. Yaralanma türleri şunları içerebilir:

• Künt travma – Göz bölgesine kuvvetli bir darbe (örneğin, bir top çarpması).

• Delici yaralanma – Göze yabancı bir cismin girmesi.

Bunun yanı sıra, elektrik çarpması, kimyasal yanıklar veya yüksek düzeyde radyasyona maruz kalma gibi durumlar da travmatik katarakt oluşumuna yol açabilir.

Travmatik kataraktlar, yaralanmadan hemen sonra – hatta saatler veya dakikalar içinde – ortaya çıkabilir. Ancak bazı durumlarda, gelişmesi aylar veya yıllar sürebilir.

Bu tür kataraktlar, genellikle "gül (rozet)" veya "yıldız (stellat)" şeklinde oluşur ve farklı görsel bozukluklara neden olabilir.

Kar Tanesi Kataraktları

Diyabet hastalarında katarakt gelişme olasılığı beş kat daha fazladır ve bu durum kar tanesi kataraktı da dahil olmak üzere çeşitli katarakt türlerini içerebilir. Bu tür kataraktlara "diyabetik katarakt" da denir, ancak diyabetin en yaygın olarak kortikal, posterior subkapsüler veya diğer katarakt türlerine neden olduğu bilinmektedir.

Kar tanesi kataraktları, göz merceğinin merkezinde başlayarak kenarlara doğru uzanan "kolları" olan bulanık bir alan oluşturur. Şekli, bir kar tanesini andırabilir.

Bu tür kataraktlar genellikle kontrolsüz veya teşhis edilmemiş diyabeti olan genç bireylerde görülür. Bazı durumlarda, doktorlar için diyabetin ilk belirti kaynağı olabilir.

Kar Tanesi Kataraktları

Kar tanesi kataraktları, diğer katarakt türleri gibi gri-beyaz bulanıklık oluşturmaz. Bunun yerine, mercekte yanardöner (ışık saçan) noktalar bulunur, bu da göz içinde Noel ağacı ışıklarının yansımasını andıran bir görünüm yaratır.

Bu katarakt türünün tıbbi adı polikromatik katarakttır. "Polikromatik", Eski Yunanca'dan gelir ve "birçok renk" anlamına sahiptir.

Noel ağacı kataraktları nadir görülür, ancak özellikle miyotonik distrofi adı verilen bir kas hastalığı olan bireylerde daha yaygındır.

Pediatrik Kataraktlar

Katarakt sadece yetişkinleri değil, çocukları da etkileyebilir, ancak pediatrik kataraktlar nadir görülür. Hatta bazıları çocuk doğmadan önce bile gelişebilir.

Farklı katarakt türleri, çocukların görme yetisini etkileyebilir ve bu türler birlikte "pediatrik katarakt" olarak adlandırılır.

Bazı yaygın pediatrik katarakt türleri şunlardır:

• Doğuştan Katarakt – Doğumda mevcut olan veya bebeklik döneminde gelişen katarakt.

• Arka Kutup Kataraktı – Merceğin arka kısmında bulunan bulanıklık.

• Cerulean Katarakt – Genellikle her iki gözde görülen, mavimsi veya beyaz lekeler içeren nadir bir katarakt türü.

Pediatrik kataraktlar, çocuğun görme gelişimini etkileyebileceğinden, erken teşhis ve tedavi büyük önem taşır.

Doğuştan Katarakt

Doğuştan katarakt, doğumda mevcut olan bir katarakt türüdür. Yaklaşık her 2.400 yenidoğandan biri bu nadir durumla teşhis edilir.

Doğuştan katarakt vakalarının yaklaşık:

• Üçte biri başka bir hastalıktan kaynaklanır.

• Üçte biri genetik faktörlere bağlıdır ve ebeveynden geçer.

• Üçte biri ise bilinmeyen nedenlerle ortaya çıkar.

Bununla birlikte, yaklaşık her 250 yenidoğandan birinde göz merceğinde bir miktar bulanıklık bulunur. Ancak, bu vakaların çoğu hafif seyirlidir, ilerlemez ve görme sorunlarına neden olmaz.

Bu tür hafif bulanıklıklar, çoğu zaman fark edilmez ve genellikle bir göz doktoru başka bir nedenle muayene yapmadıkça teşhis edilmez.

Arka Polar Kataraktlar

Arka polar kataraktlar (PPC), konjenital (doğuştan) kataraktların bir türüdür. Nadir görülürler, ancak araştırmacılar tam olarak ne kadar yaygın olduklarını kesin olarak belirleyememiştir.

PPC, merceğin arka-orta kısmında lokalize bir bulanıklık oluşturur. Bazı vakalarda, boğa gözüne veya soğan halkalarına benzeyen bir yapı görülebilir.

Bu katarakt türü genellikle her iki gözü de etkiler. Ancak, teşhis edilmesi her zaman kolay değildir. Bazı kişilerde doğumdan itibaren mevcut olsa da, semptomlar 30 ila 50 yaşlarına kadar fark edilmeyebilir.

Arka polar kataraktlar hafif seyredebilir ve belirgin görme sorunlarına neden olmayabilir. Ancak ilerlediğinde, görme keskinliğini azaltarak günlük aktiviteleri zorlaştırabilir.

Gök Mavisi Kataraktlar

Gök mavisi katarakt, göz merceğinde soluk mavi-beyaz noktalar olarak görülen nadir bir katarakt türüdür. Bu nedenle, "mavi nokta kataraktı" olarak da adlandırılır.

Bu katarakt türü genellikle çocukluk döneminde gelişir, ancak çoğu çocuk 18 ila 24 aylık olana kadar belirgin semptomlar göstermez.

Tek tedavi yöntemi cerrahidir. Ancak, birçok kişi görme kaybı ciddi hale gelene kadar veya yetişkin olana kadar ameliyatı erteleyebilir.

İkincil Kataraktlar

Her yıl milyonlarca insan katarakt ameliyatı geçirerek daha net görme yetisini geri kazanır. Ancak, bazı hastalarda arka kapsül opaklaşması (PCO) adı verilen yaygın bir komplikasyon gelişebilir. Bu durum, "ikincil katarakt" olarak da bilinir.

İkincil katarakt, katarakt ameliyatı sırasında yerleştirilen yapay merceğin arkasında, doğal lens kapsülünde gelişen bulanıklıktır. Gerçek bir katarakt olmamakla birlikte, benzer görme problemlerine neden olabilir.

Bu durum, katarakt ameliyatı geçiren hastaların yaklaşık %50’sinde, ameliyattan sonraki beş yıl içinde ortaya çıkar.

Neyse ki, tedavisi oldukça kolaydır. YAG lazer kapsülotomi adı verilen invaziv olmayan bir lazer prosedürü ile opaklaşan bölge temizlenebilir. Çoğu hasta için bu işlem yalnızca bir kez yapılır ve kalıcı bir çözüm sunar.

DAHA FAZLASINI OKUYUN: Katarakt Ameliyatından Önce, Sırasında ve Sonrasında Neler Beklenmelidir?

Sayfa yayınlandı 19 Mart 2025 Çarşamba

Sayfa güncellendi 8 Nisan 2025 Salı

Tıbben incelendi 5 Haziran 2023 Pazartesi