Uçuşan noktalar, parıltılar ve benekler

Uçuşan noktalar, görme alanınızda amaçsızca dolaşan küçük noktalar, parçacıklar, tanecikler ve "örümcek ağlarıdır". Rahatsız edici olmasına karşın, uçuşan noktalar ve benekler çok yaygındır ve genellikle bir alarm nedeni değildir.

Uçuşan noktalar ve benekler tipik olarak gözün jelimsi vitreusunun küçük parçalarının gözün arka kısmı içinde ayrılmasıdır.

Doğumda ve çocukluk boyunca, vitreus jelimsi bir kıvama sahiptir. Ancak yaşlanırken, vitreus çözünmeye ve sulu bir merkez yaratacak şekilde sıvılaşmaya başlar.

Bazı çözünmemiş jel parçacıkları ara sıra vitreusun daha sıvı olan merkezinde uçuşur. Bu parçacıklar pek çok şekil ve boyutta olan "uçuşan noktalar" olarak adlandırdığımız şeyler haline gelir.

Bu gözdeki beneklerin ve uçuşan noktaların, özellikle açık veya bulutlu bir gökyüzüne veya beyaz veya açık renkli arkaplanı olan bir bilgisayar ekranına baktığınızda daha belirgin olduklarını fark edersiniz. Gözünüzün içinde serbestçe uçuşan küçük parçacıkları gerçek anlamda görmezsiniz. Bunun yerine, ışık göz içinden geçerken, bu uçuşan noktaların gölgeleri retinaya düşer ve bunlar gördüğünüz küçük gölgelerdir.

Ayrıca bunlara odaklanmaya çalıştığınızda, bu beneklerin hiç sabit kalmadıklarını da fark edersiniz. Uçuşan noktalar ve benekler gözünüz ve gözünüzün içindeki vitreus jel hareket ettiğinde hareket eder ve "sürükleniyorlarmış" izlenimini yaratır.

Uçuşan noktalar ve parıltılar ne zaman bir tıbbi acil durum olurlar?

Zaman zaman birkaç uçuşan nokta fark etmek endişelenmek için bir neden değildir. Ancak, özellikle ışık parlamaları ile birlikte bir uçuşan nokta ve benek yağmuru görürseniz, derhal bir göz doktorundan tıbbi yardım almalısınız.

Bu belirtilerin aniden görünmesi, arka vitreus dekolmanı adı verilen bir rahatsızlık olan vitreusun retinanızdan ayrıldığı anlamına gelebilir.

Veya retinanın kendisinin sağlıklı bir işleyiş için hayati olan oksijen, besleyiciler ve oksijen içeren göz iç katmanının arkasında yerinden çıkmaya başladığı anlamına gelir. Vitreus jel hassas retinayı çekerken, içinde küçük bir yırtılmaya veya deliğe neden olabilir. Retina yırtıldığında, vitreus açıklıktan girebilir ve retinayı gözün arkasındaki iç katmandan daha da ileri itebilir – bir retina dekolmanına yol açabilir.

Retina dekolmanı, kalıcı görme kaybını önlemek için acil tedavi gerektiren bir tıbbi acil durumdur. Tedavi, göz küresinin arka yüzüne retinanın yeniden bağlanmasına, bunun kan, oksijen ve diğer besleyici kaynağıyla birleştirilmesine yönelik ameliyatı içerir.

Arka vitreus dekolmanları (AVD’ler) retina dekolmanlarından daha yaygındır ve çoğu zaman uçuşan noktalar aniden ortaya çıktığında bile acil durum değildirler. Bazı vitreus dekolmanları retinayı çekerek, retinanın bir kısmında bir yırtılmaya veya ayrılmaya yol açarak ona zarar verebilirler.

Uçuşan noktaların ve beneklerin nedenleri nedir?

Yukarıda bahsedilen şekilde, AVD’ler vitreus uçuşan noktaların yaygın nedenleridir ve retina yırtılmaları ile dekolmanları da uçuşan noktalara ve beneklere katkıda bulunabilirler.

İlk olarak, vitreus dekolmanlarına ne yol açar?

Göz gelişirken, vitröz jel gözün arkasının iç kısmını doldurur ve retinayı baskılar ve retinanın yüzeyine bağlanır. Zaman içinde, vitreus merkezinde daha da sıvı hale gelir. Bu da bazen merkezdeki, daha sulu vitreusun, daha ağır, daha perifer olan vitröz jelin ağırlığını destekleyemeyeceği anlamına gelir. Ardından, perifer vitröz jel retinadan ayrılarak merkezdeki sıvılaşmış vitreusun içine çöker.

Tüm insanların yarıdan fazlasının, 80 yaşa gelmeden bir AVD yaşayacağı tahmin edilmektedir. Neyse ki, bu vitreus dekolmanlarının çoğu retina yırtılması veya dekolmanına yol açmaz.

Bu süreçteki ışık parıltıları, AVD gerçekleşirken retinanıza traksiyon uygulanmakta olduğu anlamına gelir. Vitreus retinadan fiilen ayrıldığında, bu traksiyon basıncı hafifler ve ışık parıltıları azalmalıdır.

Işık parıltılarına ne neden olur?

Normalde, gözünüze giren ışık retinayı uyarır. Bu da, optik sinirin beyne ilettiği bir elektrik uyarısı üretir. Sonra beyin bu uyarısı ışık veya başka bir görsel türü olarak yorumlar.

Retina mekanik olarak uyarılırsa (fiziksel olarak dokunursa veya çekilirse), beyne benzer bir elektrik uyarısı gönderilir. O zaman bu uyarı, bir parıltı veya fotopsi adı verilen ışık titremesi olarak yorumlanır.

Retina çekildiğinde, yırtıldığında veya gözün arkasından ayrıldığında, bir ışık parıltısı veya titremesi yaygın biçimde fark edilir. Traksiyon, yırtılma veya dekolmanın derecesine bağlı olarak, bu fotopsiler kısa süreli olabilir veya retina onarılıncaya kadar süresiz olarak devam edebilirler.

Ayrıca, fotopsiler gözün içindeki vitröz jeli sallayabilecek baş darbelerinden sonra da oluşabilir. Bu olduğunda, bu olaya bazen "yıldızları saymak" denir. Bazı durumlarda, fotopsiler migren baş ağrıları ve oküler migrenlerle ilişkilendirilirler.

İLGİLİ KONULARA BAKIN: Optik ve görme migrenlerinin açıklaması

Uçuşan noktalar ve parıltılar ile ilişkili diğer rahatsızlıklar

Bir AVD’ye gözün içinde kanama (vitröz kanama) eşlik ettiğinde; bu, oluşan traksiyonun retinadaki küçük bir kan damarını yırtmış olabileceği anlamına gelir.

Bir vitröz kanama, bir retina yırtılması veya dekolmanı olasılığını artırır. Bir AVD sırasında retinaya uygulanan traksiyon, makula delikleri veya büzüşmeleri gibi rahatsızlıkların gelişimine de yol açabilir.

Uçuşan noktaların beraberindeki vitreus dekolmanları aşağıdaki şartlarda da oluşabilir:

• Göz içinde iltihaplanma

• Uzağı görememe (miyop)

• Katarakt ameliyatı

• YAG lazerli göz ameliyatı

• Diyabet (diyabetik vitreopati)

• CMV retinit

Pek çok rahatsızlıkla ilişkili iltihaplanma, örneğin göz enfeksiyonları, vitreusun sıvılaşmasına neden olarak AVD’ye yol açabilir.

Miyopunuz varsa, gözünüzün uzamış şekli de bir AVD ve beraberinde retina üzerinde traksiyon olma olasılığını da artırabilir. Miyoplu kişilerin, daha genç yaşta AVD yaşama ihtimali de daha yüksektir.

AVD’ler katarakt ameliyatından sonra ve YAG lazerli kapsülotomi denilen bir takip prosedüründe çok yaygındır.

Katarakt ameliyatından aylar ve hatta yıllar sonra, interoküler lensin arkasında dokunulmadan kalan ince membranın (veya "kapsül") bulutlanarak görmeyi etkilemesi olağandışı değildir. Bu gecikmiş katarakt ameliyatı komplikasyonuna arka kapsül opasifikasyonu (AKO) denir.

AKO tedavisinde kullanılan kapsülotomi prosedüründe, özel bir lazer türü bulutlanmış kapsüle enerji odaklayarak onun merkez kısmını buharlaştırır ve retinaya ışığın ulaşması için açık bir yol oluşturur; bu da net görmeyi sağlar.

Katarakt ameliyatı ve YAG lazerli kapsülotomi prosedürleri sırasında gözün uğradığı manipülasyonlar, arka vitreus dekolmanına yol açabilen traksiyona neden olur.

Uçuşan noktalardan nasıl kurtulabilirsiniz

Uçuşan nokta ve beneklerin çoğu zararsızdır ve sadece endişe vericidir. Pek çoğu zaman içinde kaybolur ve daha az rahatsız edici hale gelir. Çoğu durumda, uçuşan noktalar için hiçbir tedavi gerekmez.

Ancak, büyük ve kalıcı uçuşan noktalar bazı insanlar için çok rahatsız edici olabilir ve görme alanlarında uçuşan noktalardan ve beneklerden kurtulmak için bir yol aramalarına neden olabilir.

Genelde, virektominin riskleri uçuşan nokta tedavisine ilişkin faydalardan daha ağır basar. Bu riskler arasında cerrahi yoldan uyarılmış retina dekolmanı ve ciddi göz enfeksiyonları bulunur. Nadir durumlarda, vitrektomi ameliyatı yeni ve hatta daha fazla uçuşan noktaya neden olabilir. Bu nedenlerden dolayı, çoğu göz cerrahı uçuşan noktaları ve benekleri tedavi etmek için vitrektomiyi önermez.

Uçuşan noktalar için lazer tedavisi

Lazerli vitreoliz adı verilen göreceli yeni bir lazer prosedürü, uçuşan nokta tedavisi için vitrektomiye çok daha güvenli bir alternatif olarak tanıtılmıştır.

Muayenehanede uygulanan bu prosedürde, gözbebeğinin içine uçuşan noktaları kaybolmaları veya daha az rahatsız edici hale gelmeleri için parçalayan ve/veya sıklıkla buharlaştıran bir lazer ışını tutulur ve büyük uçuşan noktalara odaklanılır.

Gözde uçuşan noktalardan kurtulmak için lazer vitreolizinden faydalanıp faydalanamayacağınızı belirlemek için, göz doktoru yaşınız, belirtilerinizin ne kadar çabuk başladığı, uçuşan noktalarınızın neye benzedikleri ve nerede bulundukları da dâhil olmak üzere pek çok faktörü değerlendirecektir.

45 yaşından küçük hastalarda pek çok uçuşan nokta retinaya çok yakın konumda bulunabilir ve lazerli vitreolizle güvenli biçimde tedavi edilemeyebilirler. Retinadan uzakta bulunan büyükçe uçuşan noktaları olan hastalar, prosedüre daha iyi uyum sağlarlar.

Lazerli vitreolizi uygulayan bir göz doktoru uçuşan noktalarınızın şeklini ve sınırlarını da değerlendirecektir. "Yumuşak" sınırları olanlar daha başarılı biçimde tedavi edilebilirler. Benzer şekilde, arka vitreus dekolmanı sonucu olarak aniden ortaya çıkan büyükçe uçuşan noktalar lazer prosedürü ile başarıyla tedavi edilebilirler.

Lazerli vitreoliz sırasında ne olur?

Lazerli vitreoliz genellikle ağrısızdır ve bir göz cerrahının muayenehanesinde yapılabilir. Tedaviden hemen önce, anestetik göz damlaları uygulanır ve özel bir kontakt lens türü gözünüze yerleştirilir. Ardından cerrah, tıbbi bir cihaz içinde bakar ve tedavi edilmekte olan uçuşan noktalara lazer enerjisini uygular.

Prosedür sırasında, koyu benekleri fark edebilirsiniz. Bunlar parçalanmış uçuşan noktaların parçalarıdır. Tedavi yarım saat kadar sürebilir, ancak genellikle önemli miktarda daha kısadır.

Prosedürün sonunda, kontakt lens çıkarılır, gözünüz tuzlu su ile yıkanır ve cerrah antienflamatuvar göz damlası uygular. Evde kullanmanız için ek göz damlaları verilebilir.

Bazen, tedaviden kısa bir süre sonra küçük koyu benekler görebilirsiniz. Bunlar, çabucak çözülme eğiliminde olan küçük gaz kabarcıklarıdır. Ayrıca, prosedürden hemen sonra bir miktar hafif rahatsızlık, kızarıklık veya bulanık görme yaşama ihtimaliniz de bulunur. Bu etkiler yaygındır ve tipik olarak lazerli vitreolizden hemen sonra normal aktivitelerinize dönmenizi engellemeyecektir.

Geniş, kalıcı uçuşan noktalardan rahatsız oluyorsanız, göz doktorunuza lazerli vitreolizin sizin için iyi bir tedavi seçeneği olup olmayabileceğini sorun.

Unutmayın, önemli sayıda uçuşan noktanın aniden ortaya çıkması, özellikle beraberinde ışık parıltıları ve diğer görme rahatsızlıkları yaşanırsa, gözde bir retina dekolmanı veya başka bir ciddi soruna işaret edebilir. Aniden yeni uçuşan noktalar görmeye başlarsanız, gecikmeden göz doktorunuzu ziyaret edin.

Sayfa yayınlandı 1 Eylül 2020 Salı