Ruồi bay trước mắt, chớp lóe và các đốm
Ruồi bay trước mắt là các điểm, vết, đốm và "các mạng nhện" trôi vô định quanh trường thị giác của bạn. Mặc dù gây phiền phức nhưng các đốm và ruồi bay trước mắt thông thường là rất phổ biến và thường không phải lý do để lo lắng.
Các đốm và ruồi bay trước mắt thường xuất hiện khi những mảnh dịch kính li ti dạng gel của mắt bong ra ở phần sau bên trong của mắt.
Vào lúc sinh và suốt thời thơ ấu, dịch kính này có độ sệt giống gel. Nhưng khi chúng ta lớn lên, dịch kính này bắt đầu tan ra và hóa lỏng để tạo thành một trung tâm loãng.
Một số hạt gel chưa tan thường trôi qua lại trong phần trung tâm lỏng hơn của dịch kính. Những hạt này có thể ở nhiều hình dạng và kích thước để trở thành thứ mà chúng ta gọi là "ruồi bay trước mắt."
Bạn sẽ nhận thấy những đốm và ruồi bay trước mắt này đặc biệt rõ nếu bạn nhìn chằm chằm vào bầu trời quang hoặc u ám hoặc nhìn vào màn hình máy tính có nền màu trắng hoặc sáng màu. Bạn sẽ không thực sự có thể nhìn thấy những mảnh li ti này trôi trong mắt mình. Thay vào đó, bóng của những vật trôi này đổ lên trên võng mạc khi ánh sáng đi qua mắt, và những bóng li ti này là thứ mà bạn nhìn thấy.
Bạn cũng sẽ để ý thấy những đốm này dường như không bao giờ đứng yên khi bạn cố gắng tập trung vào chúng. Các đốm và vật trôi di chuyển khi mắt bạn và gel dịch kính bên trong mắt di chuyển, tạo cảm giác chúng "đang trôi."
Khi nào ruồi bay trước mắt và chớp lóe là trường hợp cấp cứu?
Thỉnh thoảng thấy một ít ruồi bay trước mắt không phải lý do để lo lắng. Tuy nhiên, nếu bạn nhìn thấy bóng của các đốm và ruồi bay trước mắt, đặc biệt là nếu chúng kèm theo chớp sáng, bạn phải yêu cầu trợ giúp từ chuyên gia chăm sóc mắt ngay lập tức.
Những triệu chứng này xuất hiện đột ngột có thể có nghĩa là dịch kính đang kéo xa khỏi võng mạc — tình trạng này được gọi là bong dịch kính sau.
Hoặc nó có thể có nghĩa là bản thân dịch kính đang trở lên tách khỏi mặt sau niêm mạc bên trong của mắt, niêm mạc này chứa máu, chất dinh dưỡng và oxy thiết yếu để hoạt động khỏe mạnh. Khi gel dịch kính kéo mạnh trên võng mạc mỏng manh, nó có thể gây ra vết rách hoặc lỗ nhỏ trên đó. Khi võng mạc bị rách, dịch kính có thể thâm nhập vào khe hở và đẩy võng mạc ra xa niêm mạc của phần phía sau mắt — dẫn đến bong võng mạc.
Bong võng mạc là trường hợp cấp cứu ý tế, bắt buộc phải được điều trị ngay để phòng ngừa mất thị lực vĩnh viễn. Điều trị gồm phẫu thuật để gắn lại võng mạc vào mặt sau của nhãn cầu, tái kết nối với nguồn máu, oxy và các chất dinh dưỡng khác.
Bong dịch kính sau (PVD) thường gặp hơn nhiều so với bong võng mạc và thường không phải trường hợp cấp cứu ngay cả khi ruồi bay trước mắt đột ngột xuất hiện. Một số dịch kính bong ra cũng có thể gây hại cho võng mạc bởi nó kéo mạnh lên võng mạc, gây rách hoặc làm bong một phần võng mạc.
Nguyên nhân gì gây ra các đốm và ruồi bay trước mắt?
Như đã trình bày ở trên, PVD là nguyên nhân phổ biến gây ra ruồi bay trước mắt, và bong cũng như rách võng mạc cũng có thể góp phần gây ra các đốm và ruồi bay trước mắt.
Nguyên nhân đầu tiên dẫn đến bong dịch kính là gì?
Khi mắt phát triển, gel dịch kính lấp kín phần trong phía sau mắt và ép lên võng mạc và gắn vào bề mặt của võng mạc. Theo thời gian, dịch kính trở lên hóa lỏng hơn ở trung tâm. Điều này đôi khi có nghĩa là dịch kính trung tâm, lỏng hơn không thể đỡ khối lượng gel dịch kính nặng hơn, ở xa hơn. Sau đó, gel dịch kính ở xa sẽ rút về phía dịch kính trung tâm, đã hóa lỏng, bong ra khỏi võng mạc.
Người ta ước tính rằng hơn một nửa trong số tất cả mọi người sẽ bị PVD trước tuổi 80. May mắn thay, hầu hết trường hợp bong dịch kính đều không gây rách hoặc bong võng mạc.
Hiện tượng ánh sáng chớp lóe trong suốt quá trình này nghĩa là lực kéo đang tác động lên võng mạc của bạn khi PVD xảy ra. Khi dịch kính thực sự bong ra khỏi võng mạc, sức kéo này sẽ bớt, và hiện tượng ánh sáng chớp lóe sẽ giảm.
Nguyên nhân gì gây ra hiện tượng thấy chớp lóe?
Thông thường, ánh sáng đi vào mắt gây kích thích võng mạc. Quá trình này tạo ra một xung điện, và xung điện này được dây thần kinh thị giác truyền đến não. Sau đó, não sẽ hiểu xung điện này là ánh sáng hay một kiểu hình ảnh nào đó.
Nếu võng mạc bị kích thích dạng cơ học (bị chạm hoặc kéo dạng vật lý), một xung điện tương tự cũng được gửi tới não. Khi đó, xung này được hiểu là ánh sáng chớp lóe hoặc lập lòe mà được gọi là chớp sáng.
Khi võng mạc bị kéo mạnh, rách hoặc bong ra khỏi phần sau của mắt, bạn thường thấy ánh sáng chớp lóe hoặc lập lòe. Tùy vào mức độ kéo, rách hoặc bong, hiện tượng chớp sáng này có thể xảy ra trong thời gian ngắn hoặc tiếp tục không giới hạn cho đến khi võng mạc được khắc phục.
Hiện tượng chớp sáng cũng có thể xảy ra sau một cú đập vào đầu đủ làm lắc gel dịch kính bên trong mắt. Khi xảy ra, hiện tượng này đôi khi được gọi là "nhìn thấy các vì sao." Trong một số trường hợp, hiện tượng chớp sáng có liên quan đến chứng đau nửa đầu và đau nửa đầu ảnh hưởng mắt.
XEM PHẦN LIÊN QUAN: Giải thích về đau nửa đầu ảnh hưởng thị giác
Các tình trạng khác liên quan đến ruồi bay trước mắt và chớp lóe
Khi PVD kèm chảy máu trong mắt (xuất huyết dịch kính), điều này có nghĩa là lực kéo xảy ra có thể đã làm rách một mạch máu nhỏ trong võng mạc.
Xuất huyết dịch kính làm tăng khả năng rách hoặc bong võng mạc. Lực kéo tác động lên võng mạc trong thời gian xảy ra PVD cũng có thể gây ra các tình trạng như lỗ trên hoàng điểm hoặc các nếp nhăn.
Bong dịch kính kèm ruồi bay trước mắt cũng có thể xảy ra trong các trường hợp như:
Viêm phần trong của mắt
Phẫu thuật mắt bằng laser YAG
Tiểu đường (bệnh dịch kính tiểu đường)
Viêm võng mạc CMV
Viêm có liên quan đến rất nhiều tình trạng như nhiễm trùng mắt có thể khiến dịch kính hóa lỏng, dẫn đến PVD.
Khi bạn bị cận thị, hình dạng thon dài của mắt cũng có thể làm tăng khả năng bị PVD và lực kéo kèm theo trên võng mạc. Những người bị cận thị cũng có nhiều khả năng bị PVD khi còn trẻ.
PVD là hiện tượng rất thường gặp sau phẫu thuật đục thủy tinh thể và thủ thuật theo dõi có tên là mở bao sau bằng laser YAG.
Hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm sau phẫu thuật đục thủy tinh thể, không phải là bất thường nếu màng mỏng (hay còn gọi là "bao nang") vẫn còn nguyên phía sau ống kính nội nhãn (IOL) trở lên mờ đục, ảnh hưởng đến thị lực. Biến chứng xảy ra muộn của phẫu thuật đục thủy tinh thể này được gọi là đục bao sau (posterior capsular opacification, PCO).
Trong thủ thuật mở bao sau để điều trị PCO, một loại laser đặc biệt tập trung năng lượng lên bao mờ đục, làm bốc hơi phần trung tâm của nó với mục đích tạo ra một đường trong suốt để ánh sáng đến được võng mạc, giúp phục hồi thị lực.
Những thao tác đối với mắt trong suốt quá trình phẫu thuật đục thủy tinh thể và thủ thuật mở bao sau bằng laser YAG gây ra lực kéo có thể dẫn đến bong dịch kính sau.
Cách loại bỏ ruồi bay trước mắt
Hầu hết các đốm và ruồi bay trước mắt đều vô hại và chỉ gây khó chịu. Rất nhiều trong số đó sẽ mờ dần theo thời gian và ít gây khó chịu hơn. Trong hầu hết các trường hợp, ruồi bay trước mắt không cần điều trị.
Tuy nhiên, ruồi bay trước mắt lớn và dai dẳng có thể rất khó chịu với một số người, khiến họ phải tìm cách loại bỏ các đốm và ruồi bay trước mắt này.
Tuy nhiên, những rủi ro từ phẫu thuật loại bỏ dịch thủy tinh thường lớn hơn so với lợi ích của điều trị ruồi bay trước mắt mang lại. Những rủi ro này bao gồm bong võng mạc do phẫu thuật và nhiễm trùng mắt nghiêm trọng. Trong những trường hợp hiếm gặp, phẫu thuật loại bỏ dịch thủy tinh có thể dẫn đến ruồi bay trước mắt mới hoặc nhiều ruồi bay trước mắt hơn. Vì lý do này, hầu hết bác sĩ phẫu thuật đều không khuyến nghị phẫu thuật loại bỏ dịch thủy tinh để điều trị các đốm và ruồi bay trước mắt.
Điều trị ruồi bay trước mắt bằng laser
Một thủ thuật điều trị bằng laser tương đối mới là điều trị đục dịch kính bằng laser đã được đưa vào sử dụng, thủ thuật này là lựa chọn an toàn hơn nhiều so với phẫu thuật loại bỏ dịch thủy tinh trong điều trị ruồi bay trước mắt.
Ở thủ thuật tại phòng khám này, một chùm tia laser được chiếu vào trong mắt qua đồng tử và hội tụ lên những ruồi bay trước mắt lớn, chùm tia laser này tách chúng ra và/hoặc thường làm bay hơi chúng để chúng biến mất hoặc bớt khó chịu hơn nhiều.
Để xác định bạn có được lợi hay không từ thủ thuật điều trị đục dịch kính bằng laser nhằm loại bỏ ruồi bay trước mắt, chuyên gia chăm sóc mắt của bạn sẽ cân nhắc một vài yếu tố, gồm cả độ tuổi của bạn, các triệu chứng đã khởi phát nhanh như thế nào, ruồi bay trước mắt bạn trông như thế nào và chúng nằm ở đâu.
Rất nhiều ruồi bay trước mắt ở bệnh nhân dưới 45 tuổi có thể nằm quá gần võng mạc và không thể an toàn nếu điều trị đục dịch kính bằng laser. Thủ thuật này phù hợp hơn với những bệnh nhân có ruồi bay trước mắt cỡ lớn nằm xa võng mạc.
Bác sĩ nhãn khoa thực hiện thủ thuật điều trị đục dịch kính bằng laser cũng sẽ đánh giá hình dạng và ranh giới của ruồi bay trước mắt. Những ruồi bay có ranh giới "mềm" thường có thể được điều trị thành công. Tương tự, những ruồi bay trước mắt cỡ lớn xuất hiện đột ngột do bong dịch kính sau thường có thể được điều trị thành công bằng thủ thuật điều trị bằng laser.
Điều gì xảy ra trong quá trình điều trị đục dịch kính bằng laser
Điều trị đục dịch kính bằng laser thường không gây đau và có thể được thực hiện tại phòng khám của bác sĩ phẫu thuật mắt. Ngay trước khi điều trị, bác sĩ sẽ nhỏ thuốc nhỏ mắt gây tê, và đặt một loại kính áp tròng đặc biệt lên mắt bạn. Sau đó, bác sĩ phẫu thuật sẽ nhìn qua một thiết bị y tế và đưa năng lượng laser đến các ruồi bay trước mắt sẽ được điều trị.
Trong quá trình làm thủ thuật, bạn có thể thấy những đốm đen. Đây là những mảnh ruồi bay trước mắt vỡ ra. Điều trị có thể mất đến nửa giờ, nhưng thường ngắn hơn đáng kể.
Sau khi kết thúc điều trị, bác sĩ phẫu thuật sẽ tháo kính áp tròng ra, rửa mắt bạn bằng dung dịch muối và nhỏ thuốc nhỏ mắt kháng viêm. Bác sĩ có thể kê thêm thuốc nhỏ mắt để bạn dùng tại nhà.
Đôi khi, bạn có thể nhìn thấy những đốm đen nhỏ ngay sau điều trị. Đây là những bong bóng khí nhỏ có xu hướng tan đi nhanh chóng. Cũng có khả năng bạn sẽ gặp một chút khó chịu, đỏ mắt hoặc mắt mờ ngay sau thủ thuật. Những ảnh hưởng này là phổ biến và thường không ngăn bạn trở lại những hoạt động bình thường của mình ngay sau điều trị đục dịch kính bằng laser.
Nếu ruồi bay trước mắt lớn, dai dẳng làm bạn khó chịu, hãy hỏi chuyên gia chăm sóc mắt xem bạn có nên điều trị đục dịch kính bằng laser không.
Lưu ý, sự xuất hiện đột ngột với số lượng đáng kể ruồi bay trước mắt, đặc biệt là nếu kèm theo hiện tượng thấy ánh sáng chớp lóe hoặc nhiễu loạn thị lực khác, có thể là dấu hiệu của bong võng mạc hoặc một vấn đề nghiêm trọng khác trong mắt. Nếu bạn đột ngột thấy các ruồi bay trước mắt mới, hãy đi khám chuyên gia chăm sóc mắt ngay.
Trang được xuất bản trong Thứ Tư, 18 tháng 8, 2021
